Σήμερα η συμφωνία για τα ΕΝΑΕ – Τα επόμενα βήματα
Μονογράφηκε στις 13.00 σήμερα το μεσημέρι το επίμαχο άρθρο 25 της συμφωνίας για τα ΕΝΑΕ, μεταξύ του ελληνικού δημοσίου, της TKMS και της Abu Dhabi Mar (ADM).
Μετά από ένα τριήμερο εντατικών διαβουλεύσεων, η ελληνική και η γερμανική πλευρά συμφώνησαν στην διατύπωση και το περιεχόμενο του άρθρου 25 που αφορά τις ρήτρες, καθώς το Πολεμικό Ναυτικό, αφού εξέτασε ενδελεχώς το νέο κείμενο, έδωσε την έγκρισή του. Με αυτό τον τρόπο ήρθη και το τελευταίο εμπόδιο και αναμένεται εντός των επομένων 48 ωρών να γίνουν επισήμως οι σχετικές ανακοινώσεις.
Η συγκεκριμένη λύση κατέστη δυνατή μετά την υποχώρηση της γερμανικής πλευράς η οποία και αντελήφθη το παράλογο της θέσης-στάσης της, να ισχύσουν για την περίπτωση ενεργοποίησης των ρητρών ανώτερα όρια από αυτά που προβλέπονται στην ήδη μονογραφείσα σύμβαση. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, το Πολεμικό Ναυτικό και κατά συνέπεια το υπουργείο Εθνικής Άμυνας είναι πλήρως διασφαλισμένοι, ότι τα τρία υποβρύχια Type 214 που κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από τα ΕΝΑΕ, θα έχουν τις ίδιες επιχειρησιακές επιδόσεις με το «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ», στη δε περίπτωση που κατά τη διάρκεια των δοκιμών σε ένα ή περισσότερα, διαπιστωθούν αποκλίσεις, η γερμανική πλευρά και πιο συγκεκριμένα η HDW, έχει αναλάβει την υποχρέωση να τα αποκαταστήσει στο επίπεδο του «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ», εντός περιόδου χάριτος έξι (6) μηνών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επίτευξη συμφωνίας κατέστη δυνατή χάρη στην επιμονή του Πολεμικού Ναυτικού και του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ενώ θετική παρέμβαση υπέρ των ελληνικών θέσεων έκανε και η ADM. Μάλιστα, σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή, η πίεση της ADM, αρχικά, οδήγησε στην αντίδραση της γερμανικής πλευράς, η οποία τήρησε άκαμπτη στάση, αντιτείνοντας ότι σε περίπτωση μεταβολής του ήδη μονογραμμένου άρθρου 25, τη νομική ευθύνη για την «συμμόρφωση» των υποβρυχίων με τις προβλέψεις της σύμβασης θα αναλάμβανε η ADM.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η ADM δεν αποδέχτηκε τον γερμανικό ισχυρισμό για τον απλούστατο λόγο ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη και πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή του. Τελικά, όπως αποδείχτηκε, ο συνδυασμός της απόλυτα δικαιολογημένης ελληνικής επιμονής και των πιέσεων της ADM, οδήγησαν τη γερμανική πλευρά στην υιοθέτηση πιο ευέλικτης στάσης, ώστε να καταστεί εφικτή η συμφωνία επί του τροποποιημένου άρθρου 25.
Οι εκκρεμότητες και οι επόμενες φάσεις
Την ανακοίνωση της ολοκλήρωσης της συμφωνίας θα ακολουθήσει συνάντηση των τριών μερών στην Αθήνα, όπου θα καθοριστούν τα επόμενα βήματα της διαδικασίας. Ας σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι η επίσημη ολοκλήρωση της συμφωνίας μπορεί να επιλύει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το σύνολο των προβλημάτων που επί αρκετά χρόνια ταλάνιζαν τόσο τα ΕΝΑΕ όσο και τα προγράμματα υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού, όμως η ουσιαστική υλοποίησή της επιβάλει τη διευθέτηση ορισμένων εκκρεμοτήτων σε συνεργασία φυσικά με την ελληνική κυβέρνηση.
Μία εκκρεμότητα η οποία αντανακλά και την παραδοξότητα που κυριαρχεί στις πράξεις της ελληνικής δημόσιας διοίκησης όσο και της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο ελληνικό περιβάλλον, είναι οι γαίες που έχουν παραχωρηθεί από το ελληνικό δημόσιο στα ΕΝΑΕ τη δεκαετία του 1950 επί εποχής Νιάρχου. Οι μέχρι σήμερα αλλεπάλληλες μεταβιβάσεις της ιδιοκτησίας των ΕΝΑΕ, ουδέποτε ασχολήθηκαν με το συγκεκριμένο πρόβλημα, το οποίο αποτελεί μια σημαντική νομική εκκρεμότητα.
Η εικόνα γίνεται ακόμα πιο σουρεαλιστική εάν κάποιος λάβει υπόψη ότι από τις παραχωρηθείσες εκτάσεις, οι οποίες προφανώς στη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών «ξεχάστηκαν» ακόμα και από τον ιδιοκτήτη του, το ελληνικό δημόσιο, μερικές βρίσκονται στα όρια των γηπέδων των ΕΝΑΕ, ενώ άλλες υπό τη μορφή εδαφικών τεμαχίων ή λωρίδων, διασπαρμένες εντός αυτών! Η ADM από την πρώτη στιγμή έθεσε το θέμα της άμεσης επίλυσης αυτής της παραδοξότητας με βάση τις προβλέψεις της ελληνικής νομοθεσίας το οποίο έχει σημαντικές νομικές παρενέργειες τόσο στην επέκταση όσο και τον εκσυγχρονισμό των ΕΝΑΕ. Είναι αυτονόητο ότι η κατασκευή νέων και η τροποποίηση υφισταμένων εγκαταστάσεων και φυσικά η αναδιάταξή τους στο χώρο ώστε να μεγιστοποιηθεί η λειτουργικότητα του ναυπηγείου δεν μπορεί να γίνει σε ένα γήπεδο όπου εντός ή στα όρια αυτού, παρεμβάλλονται εκτάσεις ξένης ιδιοκτησίας (στη συγκεκριμένη περίπτωση του ελληνικού δημοσίου).
Μία δεύτερη εκκρεμότητα αφορά την υλοποίηση της συμφωνίας που επετεύχθη μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την άρση του προστίμου που είχε επιβληθεί για παράνομες κρατικές επιχορηγήσεις την περίοδο προ του 2000, όταν ακόμα τα ΕΝΑΕ τελούσαν υπό κρατικό έλεγχο. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η συμφωνία αυτή αφενός απαιτεί τη νομική δέσμευση των ΕΝΑΕ έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μη εμπλοκή σε πολιτικές δραστηριότητες για τα επόμενα 15 χρόνια, και αφετέρου τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάθεση εξοπλιστικών προγραμμάτων του Πολεμικού Ναυτικού, μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται το πρόβλημα ναυπήγησης των έξι νέων φρεγατών, ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ-200HN τύπου «ΥΔΡΑ», η ναυπήγηση των δύο νέων υποβρυχίων Type 214 και η συντήρηση του στόλου.
Σύμφωνα με την ίδια καλά πληροφορημένη πηγή, η ADM κατανοώντας την εξαιρετικά δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και αποδεχόμενη τη γενικά παραδεκτή διαπίστωση για το άμεσο μέλλον είναι αδύνατη η χρηματοδότηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων που προβλέπει η συμφωνία ελληνικής κυβέρνησης – Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν απαιτεί ούτε θέτει ως προαπαιτούμενο την ανάθεση συμβάσεων για νέες ναυπηγήσεις. Από την άλλη πλευρά, εκτιμά ότι παρά το ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο είναι δυνατή η έναρξη της προοδευτικής υλοποίησης της συμφωνίας. Επιπροσθέτως, η κοινή προτεραιότητα να διασφαλιστούν όλες οι θέσεις εργασίας στα ΕΝΑΕ, καθιστά την ανάγκη κατάθεσης ενός αξιόπιστου και εφικτού επιχειρηματικού σχεδίου (business plan) επιτακτική, ώστε ο νέος ιδιοκτήτης να μπορέσει να υποστηρίξει και να διασφαλίσει την απασχόληση 1.300 εργαζομένων.
Γι’ αυτό το σκοπό έχει ήδη ενημερώσει την ελληνική κυβέρνηση για τη δυνατότητα συζήτησης προτάσεων εναλλακτικής χρηματοδότησης οι οποίες θα μειώσουν όσο το δυνατό περισσότερο το οικονομικό βάρος για την ελληνική οικονομία και θα αντιμετωπίσουν ριζικά το πρόβλημα των χρηματοροών.
Για παράδειγμα, το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ-200HN τύπου «ΥΔΡΑ», έχει σαφώς ένα πεπερασμένο οικονομικό κόστος (εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 240-400 εκατ. ευρώ) και ταυτόχρονα συγκεντρώνει μερικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για το Πολεμικό Ναυτικό, καθώς οι τέσσερις φρεγάτες του τύπου βρίσκονται στην πρέπουσα επιχειρησιακή ηλικία, δηλαδή στο μέσο περίπου του επιχειρησιακού τους βίου για να υποστούν πρόγραμμα εκσυγχρονισμού. Επιπρόσθετα, τα τρία πλοία του τύπου έχουν ναυπηγηθεί από τα ΕΝΑΕ ενώ βασίζονται σε σχεδίαση της Blohm+Voss η οποία πλέον αποτελεί εταιρία του ομίλου ADM.
Μία άλλη δυνατότητα που υφίσταται αφορά τη συντήρηση του στόλου. Σύμφωνα με την ανωτέρω πηγή, η ADM αντιλαμβάνεται ότι λόγω του πρωτοποριακού για τα ελληνικά δεδομένα χαρακτήρα του συγκεκριμένου προγράμματος και της έλλειψης εμπειρίας του ελληνικού δημοσίου στη διαχείρισή του, η μόνη διαθέσιμη επιλογή είναι η βαθμηδόν – κλιμακωτή υλοποίησή του.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την πηγή, η ADM έχει ενημερώσει την ελληνική κυβέρνηση ότι βασική επιχειρηματική αρχή που διέπει την εξαγορά της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των ΕΝΑΕ, είναι η μετατροπή τους σε μία βιώσιμη, κερδοφόρα και με εξαγωγικό προσανατολισμό επιχείρηση. Στο πλαίσιο αυτό, ο εκσυγχρονισμός, η αναδιοργάνωση και ο εξορθολογισμός της λειτουργίας των ΕΝΑΕ, αποτελούν τις πρώτες ενέργειες της νέας ιδιοκτησίας.
Από τις ίδιες αρχές διέπεται και η απόκτηση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των εταιριών του ομίλου Blohm+Voss στη Γερμανία. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι πριν καλά-καλά ολοκληρωθούν οι τυπικές διαδικασίες των εκεί εταιριών στη νέα ιδιοκτησία, η γερμανική κυβέρνηση μείωσε τον αριθμό των προς ναυπήγηση φρεγατών F125 για το γερμανικό Ναυτικό σε μόλις δύο, στο πλαίσιο του προγράμματος λιτότητας που εφαρμόζει. Επίσης, διέκοψε ολοσχερώς και τη χρηματοδότηση του ισραηλινού ναυπηγικού προγράμματος και συγκεκριμένα του τέταρτου και πέμπτου υποβρυχίου τύπου Dolphin, όπως και του ισραηλινού προγράμματος ναυπήγησης δύο κορβετών, βασισμένων στη σχεδίαση MEKO A-100 της Blohm+Voss. Η εξέλιξη αυτή, σαφώς επηρεάζει τη δραστηριότητα του ομίλου των εταιρών Blohm+Voss στη Γερμανία, καθώς όλα τα ανωτέρω προγράμματα επρόκειτο να υλοποιηθούν από αυτή. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην ελληνική και τη γερμανική δραστηριότητα της ADM, είναι ότι στη Γερμανία η κυβέρνηση δεν έχει θέσει ζήτημα διατήρησης του συνόλου του εργατικού δυναμικού, δίνοντας μόνο έμφαση στην εξυγίανση των ναυπηγείων και την επαναφορά τους σε τροχιά κερδοφορίας.
Για τον εξωτερικό παρατηρητή είναι προφανές ότι η ανωτέρω κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, απαιτεί από την ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο δραστικές και άμεσες ενέργειες, αλλά και την εκπόνηση μίας ολοκληρωμένης πολιτικής που θα καθορίσει τους κεντρικούς άξονες μελλοντικής ανάπτυξης της ναυπηγικής και ναυπηγοεπισκευαστικής, θα θέσει προτεραιότητες, θα διασφαλίσει την απασχόληση και θα δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον ώστε οι εν εξελίξει αλλαγές στο επιχειρηματικό πεδίο, να προσπορίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη για τη χώρα.
