Πυθία!

Για πολλούς αιώνες, προσκυνητές από όλο τον αρχαίο κόσμο, έρχονταν στο Μαντείο των Δελφών να συμβουλευτούν τον Θεό Απόλλωνα για όλα τα μεγάλα θέματα της ζωής. Ο Θεός μιλούσε μέσω της Πυθίας, η οποία σε κατάσταση έκστασης έδινε χρησμούς.

Ο Θεός Απόλλωνας ίδρυσε το μαντείο αποσπώντας το Ιερό των Δελφών από την Θεά Γαία. Η μετάβαση έγινε αφού πρώτα εξόντωσε έναν τρομερό δράκοντα, τον Πύθωνα, που φρουρούσε τον τόπο.

Όταν εδραιώθηκε το Μαντείο, απέκτησε τεράστια πολιτική επιρροή. Κανένας στρατηγός δεν τολμούσε να εκστρατεύσει για πόλεμο πριν ζητήσει την συμβουλή του Μαντείου, και καμιά πόλη-κράτος δεν θέσπιζε νέους νόμους χωρίς πρώτα να εξασφαλίσει την έγκριση του Θεού Απόλλωνα. Ακόμα και πολίτες από οπουδήποτε, κατέφευγαν στο Μαντείο ζητώντας χρησμούς για κάθε είδους ζητήματα, μέχρι και την ερωτική ζωή.

Μια εναλλασσόμενη σειρά από Ιέρειες, που είχαν επιλεγεί μεταξύ των νέων ανύπαντρων κοριτσιών της περιοχής, έπαιρναν το τελετουργικό όνομα «Πυθία» και εκφωνούσαν την απάντηση του Θεού.

Όσοι έρχονταν να συμβουλευτούν τον Θεό, αφού πλήρωναν και θυσίαζαν π.χ. μια γίδα, έπαιρναν την άδεια να υποβάλουν το ερώτημά τους στους Ιερείς του ναού, οι οποίοι το μετέφεραν στην Πυθία κατ’ ιδίαν.

Η Πυθία, πριν ξεκινήσει, έπινε νερό από την ιερή πηγή Κασσοτίδα, για να έρθει στη συνέχεια σε επαφή με τον Απόλλωνα με τη βοήθεια των φύλλων της δάφνης, του ιερού δέντρου του Θεού, τα οποία ή τα μασούσε ή τα έκαιγε σαν θυμίαμα. Στη συνέχεια αποσυρόταν στον Ιερό θάλαμο, καθόταν στον τρίποδα και περίμενε την φωνή του Θεού. Τότε άρχιζε να μιλάει, πότε σε κατάσταση ήρεμης ύπνωσης και πότε εκστασιασμένη ή με μανία. Στο πλευρό της έστεκαν αρκετοί Ιερείς, που ερμήνευαν τα ακατάληπτα λόγια της. Ο συμβουλευόμενος δεν παρευρισκόταν ποτέ στην ιεροτελεστία, οι Ιερείς του ανακοίνωναν την απάντηση αργότερα.

Ανάμεσα στους πιο γνωστούς χρησμούς είναι αυτός για την προδιαγεγραμμένη μοίρα του Οιδίποδα. Παρ’ όλο που ο Οιδίποδας έκανε τα πάντα για να αποφύγει τη μοίρα του, κάθε προσπάθεια ήταν μάταιη. Τελικά σκότωσε τον πατέρα του σε αυτοάμυνα και παντρεύτηκε τη μητέρα του, τη χήρα βασίλισσα της Θήβας.

Πολλά γνωστά ιστορικά πρόσωπα έχουν επισκεφτεί το Μαντείο. Για παράδειγμα το 546 π.Χ., ο Κροίσος, ο πάμπλουτος βασιλιάς της Λυδίας, έμαθε ότι ο βασιλιάς της Περσίας Κύρος γινόταν μέρα με τη μέρα όλο και πιο ισχυρός. Αυτό τον ανησύχησε κι άρχισε να αναρωτιέται αν έπρεπε να επιτεθεί προτού γίνει ισχυρότερος. Αποφάσισε λοιπόν να συμβουλευτεί κάποιο μαντείο.

Την εποχή εκείνη, το μαντείο των Δελφών, δεν ήταν το πιο φημισμένο στην Ελλάδα, ήταν απλώς ένα από τα πολλά. Για να εντοπίσει ο Κροίσος το πιο αξιόπιστο, έστειλε απεσταλμένους από τις Σάρδεις στο καθένα από αυτά, με εντολή να περιμένουν να φτάσει η εκατοστή μέρα από την αναχώρησή τους. Ακριβώς εκείνη τη μέρα ο κάθε απεσταλμένος θα ρωτούσε το αντίστοιχο μαντείο τι έκανε εκείνη τη στιγμή ο Κροίσος.

Μόλις μπήκε ο απεσταλμένος του βασιλιά στο άδυτο του μαντείου των Δελφών, προτού καν θέσει το ερώτημά του, η μάντισσα απήγγειλε σε τέλειο εξάμετρο στοίχο:

«Κάθε σπυρί της αμμουδιάς, της θάλασσας το τέρμα
και του μουγκού το μίλημα και τ’ άλαλου η κουβέντα
για με δεν είναι μυστικά, τα νοιώθω και τα ξέρω.

Φτάνει ως εμένα η μυρωδιά σκληρόδερμης χελώνας,
που βράζει μέσα σε χαλκό μαζί μ’ αρνίσιο κρέας
και που ‘χει για στρωμνή χαλκό και που χαλκό φοράει».

Όλοι οι απεσταλμένοι γύρισαν με τις απαντήσεις των μαντείων και ο Κροίσος άρχισε να τις διαβάζει, αλλά με το που έφτασε στην απάντηση των Δελφών, έμεινε σχεδόν άφωνος και απέρριψε κάθε άλλη.

Τι είχε συμβεί; Όταν οι απεσταλμένοι του έφυγαν από τις Σάρδεις, έστυψε το μυαλό του να σκεφτεί κάτι απίθανο που κανένας θνητός θα μπορούσε να μαντέψει από τύχη. Έτσι την εκατοστή μέρα πήρε μια χελώνα κι ένα αρνί, τα τεμάχισε με τα ίδια του τα χέρια και τα έβρασε σε χάλκινη χύτρα με χάλκινο καπάκι. Η μάντισσα το είχε περιγράψει τέλεια.

Στη συνέχεια ο Κροίσος κατέκλυσε με δώρα τους Δελφούς και θυσίασε χιλιάδες ζώα, επέβαλε μάλιστα βαρύ φόρο στο λαό του, μετατρέποντας όλα τα χρήματα που μάζεψε σε ατόφιους ράβδους χρυσού.

Έπειτα ρώτησε την Πυθία αν έπρεπε να κηρύξει πόλεμο κατά των Περσών. Η απάντηση της μάντισσας ήταν: «αν κάνεις πόλεμο κατά των Περσών, θα καταστρέψεις μια μεγάλη δύναμη». Ο Κροίσος καταχάρηκε μόλις άκουσε το χρησμό και διέσχισε με τον στρατό του τον συνοριακό ποταμό Άλυ όπου τα στρατεύματά του κατατροπώθηκαν. Καταδιωκόμενος από τον Κύρο υποχώρησε στις Σάρδεις και ύστερα από πολύμηνη πολιορκία έπεσε στα χέρια των Περσών.

Όλη την υπόλοιπη ζωή του παραπονιόταν ότι εξαπατήθηκε από το μαντείο που τον έκανε να πιστέψει ότι μπορούσε να διεξάγει πόλεμο εναντίον των Περσών. Παρόλα αυτά η μάντισσα είχε δίκιο. Είπε ότι θα κατέστρεφε μια μεγάλη δύναμη, και αυτό έκανε, μόνο που ήτανε η δική του. Αν ήταν σώφρων, θα έπρεπε να ρωτήσει ποια δύναμη εννοούσε.

Παρ’ όλο που κατά την αρχαιότητα οι περισσότεροι Έλληνες ήταν πεπεισμένοι ότι ο παντογνώστης Απόλλωνας μιλούσε με θεϊκό τρόπο μέσω της Πυθίας, κυκλοφορούσε ήδη μια πιο ορθολογική εξήγηση για την έκσταση της Ιέρειας, ότι την προκαλούσαν τα φύλα δάφνης που μασούσε. Ωστόσο, η θεωρία αυτή έχει πλέον καταρριφθεί μετά από κατανάλωση πολλών φύλων σε κανένα είδους μέθη δεν έφτασε κανείς.

Ο Πλούταρχος, ο οποίος υπήρξε μέλος του ιερατείου του Απόλλωνα από το 95 μ.Χ., ήταν πεπεισμένος ότι η έκσταση της Πυθίας οφειλόταν σε κάποιες γλυκερές, αρωματικές αναθυμιάσεις που έβγαιναν από ρωγμές του εδάφους στο δάπεδο του ιερού και κατάκλυζαν το άδυτο της Πυθίας. Ο Πλούταρχος υπέθετε ότι οι ατμοί είχαν σχέση με τη σεισμική δραστηριότητα της περιοχής.

Από τα τέλη του 19ου αι. πολλοί επιστήμονες μελέτησαν το χώρο του ιερού, προκειμένου να λύσουν το αίνιγμα των αναθυμιάσεων. Το 1981, ο Ολανδοαμερικανός γεωλόγος, Jelle Zeilinga de Boer, ανακάλυψε ένα ρήγμα στον φλοιό της γης που περνούσε ακριβώς κάτω από τον ναό του Απόλλωνα και τον χώρο όπου χρησμοδοτούσε η Πυθία. Το 1995, πιο εμπεριστατωμένη μελέτη έδειξε, πως το ρήγμα της Κερνάς, όπως ονομάστηκε, και το ρήγμα των Δελφών, τέμνονται ακριβώς κάτω από το ιερό του Απόλλωνα και αναθυμιάσεις φυσικού αερίου διαπερνούν το πορώδες ασβεστολιθικό έδαφος και εισέρχονται στο ναό.

Οι χημικές αναλύσεις έδειξαν ότι τα ασβεστολιθικά στρώματα καθώς επίσης το νερό μιας πηγής κοντά στο ναό, περιέχουν μεθάνιο και αιθάνιο, αέρια με ψυχοτρόπο δράση, καθώς επίσης αιθυλένιο, αέριο με γλυκερή οσμή, όπου επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε μικρές δόσεις το αιθυλένιο προκαλεί ευφορία, όσο μεγαλύτερες ποσότητες όμως εισπνέει κανείς, τόσο περισσότερο επηρεάζεται, μέχρι που σε μεγάλες δόσεις είναι θανατηφόρο.

Η Πυθία έπινε πρώτα νερό από την πηγή που κατά πάσα πιθανότητα περιείχε αιθυλένιο, κι έπειτα κλεινόταν στο θάλαμο, ακριβώς πάνω από τη ρωγμή του βράχου, που ανέδιδε αυτά τα αέρια. Ο Πλούταρχος περιγράφει ένα περιστατικό, κατά το οποίο η Πυθία δίστασε πολύ, πριν πέσει σε έκσταση. Κατά την διάρκεια της μέθεξης, έδειχνε να την έχει καταλάβει ένα «ανόητο και κακό πνεύμα». Στο τέλος έβγαλε μια φωνή και έτρεξε προς την έξοδο, αλλά σκόνταψε και έπεσε. Οι Ιερείς πανικόβλητοι τράπηκαν σε φυγή, και όταν επέστρεψαν η Πυθία είχε πεθάνει.

Η Πυθία μετέφερε τα μηνύματα του Απόλλωνα για 1200 χρόνια περίπου. Όμως το 392 μ.Χ. με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδόσιου, το Μαντείο σφράγισε οριστικά τις πύλες του. Έτσι, η φωνή της Πυθίας σίγησε για πάντα.

Έρευνα:topeiraxtiri