Στην παγωμένη ερημιά του Νότιου Πόλου, Αμερικανοί ερευνητές γιορτάζουν την ολοκλήρωση του IceCube («Παγάκι»), ενός ασυνήθιστου τηλεσκοπίου με συνολικό όγκο ενός κυβικού χιλιομέτρου. Το γιγάντιο, κατεψυγμένο όργανο θα αναζητήσει τώρα τα φευγαλέα νετρίνα, σωματίδια που διαπερνούν τη Γη χωρίς να καταδέχονται να αλληλεπιδράσουν με την ύλη.
Το IceCube, του οποίου η κατασκευή άρχισε το 2005 και ολοκληρώθηκε φέτος στις 18 Δεκεμβρίου, αποτελείται από 86 καλώδια που κατεβαίνουν κατακόρυφα τον πάγο μέχρι το βάθος των 1.450 έως 2.450 μέτρων (στο ένθετο γράφημα, ο ανιχνευτής δίπλα σε ένα μοντέλο του Πύργου του Άιφελ για σύγκριση μεγέθους).
Από κάθε τέτοιο καλώδιο κρέμονται 60 ανιχνευτές σε μέγεθος μπάλας του μπάσκετ, σχεδιασμένοι να ανιχνεύουν την αμυδρή γαλάζια λάμψη που εκπέμπουν τα νετρίνα όταν αντιδρούν με άτομα οξυγόνου.
Τέτοιου είδους λάμψεις είναι εξαιρετικά σπάνιες, επισημαίνει το Nature.com -τρισεκατομμύρια νετρίνα μπορεί να περάσουν από τον πάγο χωρίς να δώσουν καμία αντίδραση.
Τα νετρίνα είναι στοιχειώδη σωματίδια χωρίς φορτίο τα οποία κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Αν και έχουν μάζα, έστω και απειροελάχιστη, αλληλεπιδρούν σπάνια με την κανονική ύλη και μπορούν να διαπεράσουν ολόκληρους πλανήτες χωρίς να χάσουν ταχύτητα.
Τα περισσότερα από τα νετρίνα που φτάνουν στη Γη παράγονται από πυρηνικές αντιδράσεις στην καρδιά του Ήλιου, καθώς και από κοσμικές ακτίνες υψηλής ενέργειας που αντιδρούν με άτομα.
Το πείραμα του IceCube, ελπίζουν τώρα οι ερευνητές, θα ρίξει φως στην προέλευση των κοσμικών ακτίνων αλλά και στη φύση της σκοτεινής ύλης, ενός μυστηριώδους υλικού άγνωστης σύστασης που πιστεύεται ότι κατακλύζει το Σύμπαν.
Τα πρώτα δεδομένα του νέου τηλεσκοπίου αναμένονται γύρω στις 1 Μαΐου, εκτιμά ο Άλμπρεχτ Κάρλε, φυσικός του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον, το οποίο έχει αναλάβει τη διαχείριση του οργάνου.
Οι ερευνητές σταυρώνουν τώρα τα δάχτυλα ελπίζοντας ότι η γιγάντια πειραματική διάταξη δεν θα παρουσιάσει βλάβες: για να βυθίσουν τους ανιχνευτές στον πάγο, οι κατασκευαστές χρειάστηκε να ανοίξουν τρύπες δύο χιλιομέτρων χρησιμοποιώντας δέσμες ζεστού νερού.
Τώρα που οι τρύπες έχουν πλέον κλείσει, η επισκευή θα ήταν πρακτικά αδύνατη.
πηγή: pathfinder.gr