Στις 12 Φεβρουαρίου 1944 τη νύχτα, το ατμόπλοιο «ORIA» χτυπά μέσα σε κακοκαιρία στα βράχια της νησίδας Πάτροκλος, ανοιχτά του Σουνίου. Μετέφερε 4.115 Ιταλούς αιχμαλώτους των Γερμανών από τη Ρόδο. Βυθίστηκε σχεδόν αύτανδρο και παρέμεινε στο σκοτάδι για δεκαετίες!Μια εκπαιδευτικη κατάδυση ρουτίνας, πολλά χρόνια μετά, απο δύτες μιας ομάδας υποβρυχίων ιστορικών ερευνών, στα -35 μέτρα κάτω απο την επιφανεια της θαλασσας στα ορια του Σαρωνικου κολπου, ηταν η αρχή για την ανακάλυψη των υπολειμμάτων της μεγαλύτερης ναυτικής τραγωδίας του Αιγαιου και ισως μια απο τις μεγαλυτερες του 2ου Παγκοσμίου πολεμου.
Χρειάστηκαν πολλές ερευνες σε αρχεία και πολλές καταδύσεις, από τους δυτες ώστε να έρθουν στο φως τα πραγματικά στοιχεια της βυθισης του «ΟΡΙΑ»,και αυτο γιατι ενω σε ολα τα αρχεια υπαρχουν στοιχεία για αντιστοιχες απάλειες της συγκεκριμενης περιόδου, για την βύθιση του «ΟΡΙΑ» δεν αναφέρεται τιποτα!
Οι συνθήκες του ναυαγίου
Ηταν η εποχή που η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει με τους συμμάχους και οι Γερμανοί είχαν ξεκινήσει τα αντίποινα. Το νορβηγικών συμφερόντων ατμόπλοιο «ORIA», που είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς, ξεκινά το τελευταίο του ταξίδι από τη Ρόδο στις 11 Φεβρουαρίου 1944, μεταφέροντας ως αιχμαλώτους -σύμφωνα με έγγραφο του ιταλικού πολεμικού ναυτικού- 4.115 Ιταλούς στρατιώτες (σ.σ.: μολονότι οι πηγές δεν συμφωνούν για τον ακριβή αριθμό των επιβαινόντων, όλες αναφέρουν περισσότερους από 4.000 ανθρώπους).
Την επόμενη νύχτα επικρατεί σφοδρή κακοκαιρία. Το σκάφος πλέει ανοιχτά από το νησί του Πατρόκλου (Γαϊδουρονήσι), εκτρέπεται της πορείας του και καταλήγει να χτυπήσει στα βράχια για να βυθιστεί σχεδόν αύτανδρο. Οπως αναφέρεται στο ίδιο ιταλικό έγγραφο, οι αιχμάλωτοι ήταν σχεδόν στο σύνολό τους στοιβαγμένοι στο αμπάρι του πλοίου.
Το γεγονός αυτό, ακόμη κι αν δεν αποτέλεσε αιτία βύθισης, εμπόδισε τη διάσωση πολλών στρατιωτών που πνίγηκαν επειδή ήταν εγκλωβισμένοι. Για αρκετές ημέρες η θάλασσα ξέβραζε νεκρούς, οι οποίοι ετάφησαν με συνοπτικές διαδικασίες σε διάφορα σημεία στην παραλία του Χάρακα, στην Κερατέα. Το 1955 η ιταλική πολιτεία έκανε εκταφή για να τους μεταφέρει στο κοιμητήριο του Μπάρι.
Ωστόσο, μη γνωρίζοντας όλα τα σημεία στα οποία οι ντόπιοι είχαν τότε θάψει τους ναυαγούς, άφησαν στην παραλία του Χάρακα ένα άτυπο νεκροταφείο για τα θύματα ενός εγκλήματος πολέμου, για το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει καμιά επίσημη καταγραφή και καμιά καταδίκη.
Χαραγμένα μηνύματα πανω στις καραβάνες προς τις οικογενειες τους
Ο βυθός ειναι γεμάτος απο προσωπικά είδη των Ιταλων στρατιωτών, όπως καραβάνες, παγούρια, ζώνες, άρβυλα και με τραγικότερο αποκορύφωμα τα χαραγμένα μηνύματα πανω στις καραβάνες προς τις οικογενειες τους, με τα ονοματα τους βουβοι μαρτυρες της τραγωδιας.Ο βυθός στην περιοχή ειναι σπαρμένος με βληματα των 37 χιλιοστων του Γερμανικου ναυτικου,πυρομαχικα για το ημιαυτόματο αντιεροπορικό C/30 ενα απο τα ισχυροτερα οπλα του πολεμου αυτου που ηταν τοποθετημενο πανω στο «ΟΡΙΑ».
Επίσης στο βυθό υπαρχουν σωροι απο καλυκες των 88 χιλιοστων,του γνωστου τρομερου οπλου ολων των χρησεων, το οποιο επισης έφερε στην πλωρη του το «ΟΡΙΑ» για την προστασια του.Τα βληματα που βρεθηκαν ηταν χρησιμοποιημένα και πιθανοτατα ειχαν χρησιμοποιηθει το προηγουμενο βραδυ καθως η νηοπομπη είχε δεχθεί επίθεση απο Αγγλικά πλοία ανοικτά της Κω. Οι κάλυκες ως γνωστόν εχρησιμοποιούντο ξανά μετά από αναγόμωση γι’αυτο και εφυλάσσοντο μετά απο καθε βολή.
Αγνωστα τα τα ονόματα των ανθρώπων που πνίγηκαν
Μολονότι το γεγονός δεν μπορούσε να μείνει κρυφό από την τοπική κοινωνία, η γερμανική κατοχή απέτρεψε την κρίσιμη εκείνη περίοδο οποιαδήποτε απόπειρα δημοσιοποίησης. Ούτε η ιταλική πολιτεία είχε κατορθώσει για πολλά χρόνια να πληροφορηθεί την ταυτότητα του πλοίου ή τα ονόματα των νεκρών, οι περισσότεροι από τους οποίους παραμένουν επίσημα «αγνοούμενοι».
Μόλις πρόσφατα και ύστερα από μακροχρόνια αναζήτηση οι συγγενείς κατόρθωσαν να βρουν δύο διαφορετικές λίστες με τα ονόματα των ανθρώπων που επέβαιναν στο «ORIA» τη νύχτα της 12ης Φεβρουαρίου του 1944. Η μία από αυτές διασώθηκε από τον Ερυθρό Σταυρό και η άλλη βρέθηκε στα αρχεία του ιταλικού πολεμικού ναυτικού.
"Βρήκαμε ακόμα και ανθρώπινα οστά", λέει ο άνθρωπος που το έφερε στο φως.
"Στην Ιταλία έχει σχηματιστεί μια ολόκληρη κοινότητα από τους συγγενείς των ναυαγών που ολοένα μεγαλώνει. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν κατορθώσει να πάρουν τη συγκατάθεση των ιταλικών αρχών προκειμένου να δημιουργηθεί μνημείο αλλά και να περισυλλεγούν τα οστά των δικών τους και τα αντικείμενα που τους ανήκουν" λέει στο "Εθνος" ο κ. Αριστοτέλης Ζερβούδης, επαγγελματίας δύτης-ερευνητής. Ηταν από τους πρώτους ανθρώπους που ξεκίνησαν έρευνα σχετικά με το ναυάγιο και τα συγκλονιστικά του ευρήματα έγιναν γέφυρα επικοινωνίας με τους Ιταλούς συγγενείς των θυμάτων.
"Βρήκαμε σωρούς από συντρίμμια, βαρέλια, σίδερα, και με μια πιο προσεκτική έρευνα καραβάνες, παγούρια, παπούτσια, ζώνες, πυρομαχικά και ανθρώπινα οστά", προσθέτει. Οι πρώτες ενδείξεις ότι τα θύματα του ναυαγίου ήταν στην πλειονότητά τους Ιταλοί στρατιώτες ήταν τα χαρακτηριστικά της εξάρτυσής τους απομεινάρια που βρέθηκαν στον βυθό. Το 2002, ο κ. Ζερβούδης δημοσίευσε τις σχετικές πληροφορίες, οι οποίες μέσω Διαδικτύου έφτασαν στους Ιταλούς. Μέσα από τη μεταξύ τους επικοινωνία έγινε εφικτό να διασταυρωθούν στοιχεία από τον βυθό και ιταλικά ντοκουμέντα, όπως οι καταθέσεις επιζώντων, που συμπλήρωσαν την εικόνα για το τραγικό ναυάγιο.
Επιτέλους δημιουργείται ένα μνημείο για τις 4.000 ψυχές!
Το πολύνεκρο ναυάγιο έρχεται σήμερα και πάλι στο φως, μέσα από την ανέγερση μνημείου που ξεκίνησε να σχεδιάζεται σε συνεργασία με τις ιταλικές Αρχές ύστερα από πρωτοβουλία των τέως δημοτικών αρχών Κερατέας και Καλυβίων, ενώ συνεχίζεται από τον σημερινό δήμαρχο Σαρωνικού, Πέτρο Φιλίππου.
Πηγές: ethnos.gr, astypalaia.wordpress.com