(Μέρος πρώτο)
Μια εμπεριστατωμένη επιστημονική έρευνα για την Ελληνική προϊστορία με πολύ καλές κριτικές.
Του Ευάγγελου Καμβίσιου
Όταν άνθρωποι από όλο τον πλανήτη, από διαφορετικούς πολιτισμούς μοιράζονται μια κοινή, πανίσχυρη διαίσθηση ότι ένας μεγάλος κατακλυσμός πλησιάζει, έχουμε κάθε δικαίωμα να τους αγνοήσουμε.
Όταν οι φωνές των μακρινών προγόνων μας, που φτάνουν σε μας μέσα από μύθους και ιερά μνημεία. μας μιλούν για το φυσικό φαινόμενο ενός μεγάλου πολιτισμού της αρχαιότητας και μας προειδοποιούν ότι και ο δικός μας πολιτισμός βρίσκεται σε κίνδυνο, έχουμε κάθε δικαίωμα να κλείνουμε τ' αφτιά μας.
Αυτό συνέβαινε, στον προκατακλυσμιαίο κόσμο: «Γιατί τις ημέρες εκείνες, πριν από τον κατακλυσμό, οι άνθρωποι έτρωγαν, έπιναν, άντρες και γυναίκες παντρεύονταν, μέχρι την ημέρα που ο Δίας αποφάσισε να τιμωρήσει το ανθρώπινο γένος, όταν αυτό έγινε πολύ αμαρτωλό και έπαψε να κάνει θυσίες στους θεούς, και εκείνοι δεν υποπτεύτηκαν τίποτα, μέχρι που ήρθε ο κατακλυσμός και τους αφάνισε όλους».
Παρομοίως, έχουν προφητέψει πως η επόμενη καταστροφή θα πέσει επάνω μας ξαφνικά «σε μια στιγμή που δε θα το περιμένουμε, όπως η αστραπή που πέφτει στην ανατολή και η λάμψη της φαίνεται μακριά στη δύση».
Ο Ελλαδικός χώρος
Η θέση και το σχήμα των ηπείρων και των ωκεανών συνεχώς μεταβάλλεται στο πέρασμα των εκατομμυρίων ετών από τότε που δημιουργήθηκε το στερεό περίβλημα της γης που ονομάζεται λιθόσφαιρα. Ο λόγος που συμβαίνει είναι επειδή η λιθόσφαιρα είναι διερρηγμένη σε μικρότερα κομμάτια, τις τεκτονικές πλάκες, οι οποίες βρίσκονται σε συνεχή κίνηση.
Το ανάγλυφο της Ελλάδας συνίσταται από δύο γεωμορφολογικές ενότητες. Η μία με κεντρικό άξονα την οροσειρά της Πίνδου και κάθε παράλληλό της ορεινό όγκο καθώς επίσης τις λεκάνες του Αξιού, του Νέστου, της Καλαμπάκας που στη διεθνή βιβλιογραφία τα βρίσκουμε σαν Ελληνίδες οροσειρές. Η γεωμορφολογική αυτή ενότητα είναι αποτέλεσμα της σύγκλισης της Αφρικανικής με την Ευρασιατική πλάκα.
Η άλλη γεωμορφολογική ενότητα διαμορφώνει κατά κύριο λόγο το υποθαλάσσιο ανάγλυφο γνωστό ως Ελληνικό τόξο και ταυτόχρονα δημιουργεί στην ηπειρωτική Ελλάδα λεκάνες. Η γεωμορφολογική αυτή ενότητα είναι αποτέλεσμα ενεργών σεισμικών ρηγμάτων που τέμνουν κάθετα τις Ελληνίδες οροσειρές λόγω της σύγκρουσης των μικρότερων πλακών της Ανατολίας, του Αιγαίου και της Απούλιας.
Κατακλυσμός ή κατακλυσμοί;
Το όριο χέρσου και θάλασσας στο ανάγλυφο αυτό δεν είναι σταθερό αλλά αλλάζει συνεχώς από τις μεταβολές της στάθμης της θάλασσας. Αυτό είναι αποτέλεσμα από τις παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περιόδους.
Παρατηρώντας το κλίμα της Γης σε βάθος εκατομμυρίων χρόνων, θα λέγαμε ότι οι παγετωνικές περίοδοι εμφανίζονται με ένα τακτικό ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός εξαρτάται από την διατάραξη της τροχιάς και της ταχύτητας περιστροφής του πλανήτη μας. Στο χρονικό αυτό διάστημα μάλιστα το κρύο υπήρξε τόσο κυρίαρχο ώστε οι γεωφυσικοί να θεωρούν τις θερμές περιόδους όπως η τωρινή - που ονομάζεται Ολόκαινος - εξαιρέσεις!
Οι σταθερές συνθήκες της Ολοκαίνου, που έχουν διατηρηθεί εδώ και 10.000 χρόνια, είναι αυτές που επέτρεψαν την εμφάνιση της γεωργίας, της τεχνολογίας και της επακόλουθης πληθυσμιακής έκρηξης που έχουν καταστήσει το ανθρώπινο είδος κυρίαρχο του πλανήτη.
Μελετώντας παλαιούς δακτυλίους των δέντρων και τους πυρήνες των πάγων συμπεραίνουμε ότι η γρήγορη και δραστική αλλαγή είναι ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του Γήινου κλίματος. Το κλίμα μπορεί να μεταπηδήσει απότομα από τη μια μορφή όπως μια ψυχρή περίοδο σε μια άλλη, όπως μια ηπιότερη μεσοπαγετωνική περίοδος, λένε οι κλιματολόγοι.
Πρόσφατη ιστορική εμπειρία τέτοιων ξαφνικών, εκτεταμένων αλλαγών έχουμε από τους διάφορους κατακλυσμούς, κατά τις απότομες αυξήσεις της θερμοκρασίας όπως φαίνεται στο διάγραμμα θερμοκρασίας των τελευταίων 15.000 ετών.
Προφανώς συνέβησαν και παλιότερα μετά από παρόμοιες τέτοιες ξαφνικές αλλαγές του κλίματος, απλώς επικεντρώνουμε σ’ αυτή την περίοδο όπου έχουμε και γραπτές αναφορές πέραν των γεωλογικών ευρημάτων.
Ελλάς και Έλληνες
Εκατόν σαράντα εκατομμύρια χρόνια πριν, από τον απέραντο Ωκεανό που κάλυπτε την Γαία, προβάλλει στο φως του Ηλίου, ο «αἰπύς και αἰγλήεις Ὄλυμπος» (Πελασγονική οροσειρά), η Ελ-λάς, η λαμπρή χώρα του φωτός, η έδρα των θεών, όπως δηλώνει και η λέξη.
Εκατομμύρια χρόνια πέρασαν και σχηματίστηκαν οι στεριές. Στην περιοχή μας η Αιγηίς, το κέντρο του κόσμου, στην καρδιά της Μεσογείου (μέση γη). Την Αιγηίδα διέσχιζε ο μεγάλος Αιγαίος ποταμός και σε πολλά προϊστορικά ζώα και φυτά έδιδε τροφή.
Κάποια από αυτά τα ζωντανά εξελίσσονται. δέκα εκ. χρόνια πριν έχουμε τον Ουρανοπίθηκο τον Μακεδονικό. (Ο Αρ. Πουλιανός μιλά και για τον Τριλιανό άνθρωπο της Χαλκιδικής). Τρία εκ. χρόνια πριν, ο Ελλαδοπίθηκος χρησιμοποιεί στοιχειώδη πέτρινα εργαλεία για να κομματιάσει το κρέας των μαμούθ (Περδίκας Πτολεμαΐδος). 1,5 εκ. χρόνια πριν ανάβει φωτιά (σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής) και αναπτύσσει και άλλες δεξιότητες, ίσως αρθρώνει τους πρώτους φθόγγους.
Γύρω στα 45.000 με 40.000 χρόνια προ σήμερα (π.Σ.) κάνει την εμφάνισή του ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo-sapiens) του οποίου απόγονοι είμαστε εμείς, ήσαν οι Έλλοπες της Πίνδου (Ελλοπίας). Κατά την διάρκεια της παρουσίας τους επικρατούσαν οι δυσμενέστερες συνθήκες της παγετώδους περιόδου.
Ιδιαίτερα από τα 24.000 ως τα 16.000 χρ. π.Σ. βορείως των Άλπεων επικρατούσαν πολικές συνθήκες και ο σύγχρονος άνθρωπος περιορίστηκε στη νότια Ευρώπη. Εκείνη την περίοδο ο χειμώνας διαρκούσε 8 με 9 μήνες και οι κορυφές των βουνών ήταν καλυμμένες όλο τον χρόνο με πάγο και χιόνι. Ο σύγχρονος άνθρωπος κατέφυγε σε κοιλάδες και φαράγγια όπου οι συνθήκες ήταν ελαφρώς ηπιότερες. Τα φαράγγια αυτά αποτελούσαν πέρασμα για τη μετανάστευση μεγάλων θηραμάτων όπως τάρανδοι, βίσονες και άλλα ζώα.
Από το 16.000 π.Σ. οι κλιματικές συνθήκες άρχισαν σταδιακά να βελτιώνονται με αποτέλεσμα πολλά ζώα να μετακινηθούν στο βορά. Μαζί με τα θηράματα βεβαίως ακολούθησε και ο θηρευτής τους. (Να πως καταρρίπτεται η θεωρία περί Ινδοευρωπαίων, αφού όχι μόνο κάθοδο δεν έχουμε, αλλά αντιθέτως μετακίνηση προς το βορά ανθρώπινων πληθυσμών).
Όσοι μείνανε είδαν την διάρκεια του καλοκαιριού να μεγαλώνει καθώς επίσης τα δάση να εξαπλώνονται. Έτσι άλλαξαν διατροφικές συνήθειες όπως καρπούς δέντρων (κουκουνάρια, φουντούκια, βελανίδια, ελιές κτλ) και μικρότερα θηράματα. Σταδιακά έχουμε την εμφάνιση της γεωργίας καθώς επίσης τη μετακίνηση των ανθρώπων προς τις παράκτιες περιοχές όπου άρχισε να αναπτύσσεται η αλιεία με αποτέλεσμα να προσθέσουν στην διατροφή τους ψάρια και οστρακοειδή.
Κατακλυσμός επί Ωγύγου
Όλοι ανεξαιρέτως οι αρχαίοι συγγραφείς θεωρούν ως πρώτο τον κατακλυσμό του Ωγύγου. Γι’ αυτό Ωγύγιον σημαίνει το πανάρχαιον…
Συνέβη την περίοδο τήξεως των τελευταίων παγετώνων 13η π.Χ χιλιετία όπου η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε κατά εκατό και πλέον μέτρα, αλλάζοντας την παγκόσμια γεωγραφία.
Ο Αθανάσιος Σταγειρίτης αναφέρει στην Ωγυγία: «Κατά τον κατακλυσμόν τούτον λέγουσι, ότι εφάνη σημείον παράδοξον εις τον δίσκον της Αφροδίτης. Επειδή μεταβλήθη η διάμετρος, και το σχήμα, και το χρώμα, και ο δρόμος αυτής».
Αναφέρεται ο Ώγυγος ως υιός της Γης. Τούτο δεικνύει την θήλεια πρώτη την τάξη θεότητα εν αντιθέσει με την αρσενική (τέκνα Διός) αργότερα. Επίσης αποδεικνύει την συνέχεια της Ελληνικής παραδόσεως, να θεωρούμε δηλαδή Υιόν Θεού τον κοινής αποδοχής Ήρωα και εκπολιτιστή Ηγέτη.
Σε απόσπασμα του Φερεκύδου (5ος αι. π.Χ.) αναφέρεται: «Ταύτα δε λέγουσι Ωγύγου και Θήβης, της τούτου γυναικός, των Αττικών αυτοχθόνων, ελθόντων επί την Αίγυπτον, τα τε μυστήρια πρώτον αυτοίς κατασκευάσασθαι τα περί την Ίσιν, και θεούς ούτως ονομάσαι τούτους μετά το κτίσαι Ώγυγον τας εκεί Θήβας την πόλιν».
Κατακλυσμός επί Δευκαλίωνος
Δεύω και αλς, δηλαδή βροχή και θάλασσα, το όνομά του και μόνο περιγράφει τον κατακλυσμό.
Η Ελευσίνα αρχικά κτίζεται από τον Ώγυγο (12.500 π.Χ.). Κατόπιν βυθίζεται επί κατακλυσμού Δευκαλίωνος (9.500 π.Χ.) και χάνεται καθώς συνέβησαν μεγάλες γεωλογικές αναστατώσεις, όπως η καταβύθιση ολόκληρης της Ατλαντίδος, τμήματος της Αιγηίδος, διάσταση ορέων (Όλυμπος και Όσσα) κτλ.
Τότε ήταν που ανοίχτηκε η χαράδρα των Τεμπών και τα νερά της λίμνης που υπήρχε στην Θεσσαλία (θέσις αλός, δηλαδή μεγάλης λίμνης) χύθηκαν στο Αιγαίο.
Ο Προμηθέας ενημέρωσε τον γιο του, Δευκαλίωνα για τις βουλές του Δία, και τον προέτρεψε να φτιάξει μια λάρνακα (κιβωτό), να την γεμίσει με εφόδια, να δεχθεί τα ζώα σε ζεύγη και να μείνει μέσα μαζί με την γυναίκα του Πύρρα. Έτσι όταν θα γινόταν ο κατακλυσμός, να σωθούν και να ξαναρχίσουν την ζωή στη Γη.
«τεκτηνάμενος λάρνακα, και τα επιτήδεια ενθέμενος, εις ταύτην μετά Πύρρας εισέβη… Τότε δε και τα κατά Θεσσαλίαν όρη διέστη… Δευκαλίων δε εν τη λάρνακι δια της θαλάσσης φερόμενος εμέρας εννέα και νύκτας ίσας, τω Παρνασώ προσίσχει» (Απολλόδωρος, Α VII 2).
Ο Πλούταρχος αναφέρει: «οι ουν μυθολόγοι τω Δευκαλίωνί φασι περιστεράν εκ της λάρνακος αφιεμένην δήλωμα γενέσθαι χειμώνος μεν είσω πάλιν ενδυομένην, ευδίας δ’ αποπτάσαν».
Από τα Αριστοτέλους Αναλυτικά: «Επί γαρ του Δευκαλίωνος κατακλυσμού γινομένου και αποπνιγέντων των ανθρώπων ο Ζευς μετάμελον λαβών προσέταξε τω Δευκαλίωνι λίθους λαμβάνειν και ρίπτειν όπισθεν, οι και άνθρωποι εγένετο».
Έπειτα ο Ελευσίς υιός της Δάειρας και του Ερμή, ξανακτίζει την Ελευσίνα. Η γεωγραφία βέβαια της περιοχής, ήταν τότε διαφορετική. Το Ράριον πεδίον, μέγας σιτοβολώνας της τότε εποχής, εκτείνονταν μέχρι την Σαλαμίνα στην θέση του κόλπου της Ελευσίνας.
Κατακλυσμός επί Δαρδάνου
Η θάλασσα ανυψώνεται κατά σχεδόν 50 μέτρα και χάνεται το Ράριον πεδίον επί Δαρδάνου (3.400 π.Χ.), διαμορφώνοντας τις μέχρι σήμερα ακτογραμμές. Μάλιστα μέχρι πρόσφατα οι ψαράδες έβλεπαν ερείπια και ανέσυραν πήλινα αντικείμενα από τον βυθό του κόλπου της Ελευσίνας (προτού γεμίσει εργοστασιακά απόβλητα).
Την εποχή εκείνη στην Ελευσίνα βασίλευε ο Κελεός. «Τα πεδία εξελιμνώθη και πολλού χρόνου γεωργείσθαι αδύνατα ην». Ενέσκηψε μεγάλος λιμός και πολλοί άνθρωποι πέθαναν. Μετά την ισορροπία των υδάτων κελεύει ο Κελεός τον γιο του Τριπτόλεμο να διδάξει στους ανθρώπους την γεωργική τέχνη για να επιβιώσουν. Συγχρόνως με τη βοήθεια του Θρακός Ευμόλπου εισάγει την λατρεία της Δήμητρας και της Περσεφόνης στα Ελευσίνια μυστήρια, που συμβολίζουν την Γη που χάθηκε και ανακτήθηκε και πάλι.
«Οι δε Σαμόθρακες ιστορούσι, προ των παρά τοις άλλοις γενομένων κατακλυσμών, έτερον εκεί μέγαν γενέσθαι, το μεν πρώτον του περί τας Κυανέας στόματος ραγέντος (άνοιξε ο Βόσπορος = Βούς + πόρος, πέρασμα) μετά δε ταύτα του Ελλησπόντου. Το γαρ εν τω Πόντω πέλαγος….μέχρι τοσούτου πεπληρώσθαι διά των εισρεόντων ποταμών….και της επιπέδου γης εν τη Σαμοθράκη θάλατταν εποίησε» (Διόδωρος Σικελιώτης Ε,47,4).
Φαίνεται πως ο Εύξεινος Πόντος ήτανε τότε κλειστή θάλασσα και η στάθμη συνεχώς ανέβαινε από τα ποτάμια που κατέληγαν εκεί. Ως που από κάποιο αδύνατο σημείο δημιουργήθηκε κάποιο ρήγμα στον Βόσπορο και μέσω Ελλησπόντου (ή Δαρδανελλίων, χάριν του Δαρδάνου ονομάσθησαν τα στενά) τα νερά ορμητικά ξεχύθηκαν στο Αιγαίο καταποντίζοντας τις παραθαλάσσιες πόλεις. Πρόκειται για ένα τοπικό κατακλυσμό μόνο της Μεσογείου.
Κατακλυσμός του Νώε
Ως προς την προκατακλυσμιαία κοινωνία, ήδη από την αρχαιότητα υπήρχε μια σύγχυση, για την έννοια των πρώτων εδαφίων του έκτου κεφαλαίου της Γενέσεως. Εκεί μιλάει για κάποιους υιούς του Θεού «μπενέ Ελοχίμ» που παντρεύτηκαν τις θυγατέρες των ανθρώπων «μπενόθ χα Αδάμ», και τεκνοποίησαν κάποιους βίαιους γίγαντες με το όνομα Νεφελείμ. Αυτή η κακή κατάσταση, οδήγησε στον Κατακλυσμό. Αυτή ήταν μια θέση που υποστηρίχθηκε και διαδόθηκε από διάφορα απόκρυφα βιβλία, που δεν αποτελούν μέρος της Αγίας Γραφής. Όμως η συντριπτική πλειονότητα των Χριστιανών, και μάλιστα των Χριστιανών Πατέρων, αρνήθηκε με βδελυγμία την άποψη αυτή.
Ενώ σε παλαιότερες εποχές, οι περισσότεροι ερμηνευτές κατανοούσαν τον Κατακλυσμό ως παγκόσμιο, και τον Νώε ως προπάτορα όλων των ανθρώπων, σήμερα η ερμηνεία αυτή, έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα.
Η χρονολόγηση του κατακλυσμού για μεν το Εβραϊκό κείμενο είναι περίπου στο 2.000 π.Χ., ενώ για τους Εβδομήκοντα περίπου στο 3.250 π.Χ. Οι αρχαιολόγοι, βρήκαν κατάλοιπα του Κατακλυσμού γύρω στο 3.250 π.Χ. στην περιοχή της Μεσοποταμίας, (πράγμα σύμφωνο με τους Εβδομήκοντα) άρα μάλλον συμπίπτει με τον κατακλυσμό επί Δαρδάνου.
Σήμερα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, οι σοβαρότεροι ερμηνευτές, συμφωνούν ότι ο κατακλυσμός ήταν τοπικός και όχι παγκόσμιος. Τα δε χωρία που μιλούν για «πάσαν την γην», πρέπει να εννοηθούν με την τοπική έννοια της λέξης: «γη της Μεσοποταμίας». Η προσάραξη της Κιβωτού στο όρος «Αραράτ», πρέπει να διορθωθεί σε κάποιον λόφο της λοφοσειράς «Αραρτού», στη βόρεια Μεσοποταμία. Επειδή στα Εβραϊκά έχουμε μόνο σύμφωνα, η λέξη: «ρρτ», μπορεί να μεταφρασθεί και «Αραρτού», όχι κατ’ ανάγκη «Αραράτ» όπως εσφαλμένα αποδόθηκε στα Ελληνικά.
Ο Νώε ήταν ο μοναδικός δίκαιος και ευσεβής άνθρωπος της εποχής του, με υπόδειξη του Θεού κατασκεύασε μια Κιβωτό, μέσα στην οποία διασώθηκε από τον κατακλυσμό, που επέφερε ο Θεός για να τιμωρήσει το ανθρώπινο γένος. Μαζί του διασώθηκαν τα μέλη της οικογένειάς του και από ένα ζευγάρι από κάθε είδος ζώου που υπήρχε πάνω στη Γη. Μόλις σταμάτησε ο κατακλυσμός και η κιβωτός του προσάραξε στην κορυφή του όρους Αραράτ, ο Νώε βγήκε και προσέφερε θυσία ευχαριστίας στον Θεό, αφού έχτισε βωμό. Πρόκειται για τον πρώτο βωμό που αναφέρεται στη Βίβλο.
Μετά τη σωτηρία του από τον κατακλυσμό, ο Νώε έζησε άλλα 350 χρόνια, και συνολικά απεβίωσε σε ηλικία 950 ετών. Ο Νώε είναι άγιος και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ως «Νώε ο δίκαιος» και η μνήμη του εορτάζεται την Κυριακή των Προπατόρων, αφού ως πρόγονος όλων των ανθρώπων μετά τον κατακλυσμό ήταν και προπάτορας του Ιησού Χριστού.
Από τους τρεις γιους του Νώε, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ κατάγονται σύμφωνα με τη Βίβλο όλοι οι σημερινοί λαοί της Γης: Από τον Σημ κατάγονται οι Σημίτες (Άραβες, Εβραίοι, κλπ.), από τον Ιάφεθ οι «Άριοι» και από τον Χαμ οι μαύροι κάτοικοι της Αφρικής.
Εκτός από την ιστορία με τον κατακλυσμό, ο Νώε αναφέρεται και ως ο πρώτος αγρότης και πρώτος καλλιεργητής της αμπέλου. Μεθυσμένος αφού ήπιε το κρασί της, αποκοιμήθηκε γυμνός μέσα στη σκηνή του. Ο Χαμ τον είδε γυμνό και ειδοποίησε τους αδελφούς του, οι οποίοι τον κάλυψαν ενώ απέστρεφαν το βλέμμα τους. Εκείνη τη στιγμή ο Νώε ξύπνησε και καταράστηκε τον γιο του Χαμ, τον Χαναάν, με αιώνια δουλεία, ενώ έδωσε την ευλογία του στους Σημ και Ιάφεθ.
Ο Νώε καταράται τον γιο του Χαμ.
Αυτή η βιβλική αναφορά χρησιμοποιήθηκε τον 18ο και 19ο αιώνα στην Αμερική, για να δικαιολογήσει τον θεσμό της δουλείας ειδικά ως προς τους μαύρους, δίνοντάς του μια «βιβλική έγκριση».
(συνεχίζεται..)