Όταν το 2006 ξεκινούσε την λειτουργία του στην Καβάλα το Ινστιτούτο Μωχάμεντ Άλι (I.M.A.R.Ε.T.) ως προτεραιότητα είχε την ....
ανάπτυξη της συνεργασίας με την Αίγυπτο και ευρύτερα με τον αραβικό κόσμο. Για το λόγο αυτό, στο ιδρυτικό καταστατικό αναφερόταν αρχικά:
«1. Η συστηματική μελέτη, καταγραφή, τεκμηρίωση και διάσωση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας η οποία απαντάται στο σύγχρονο κόσμο και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, με έμφαση στην Αίγυπτο».
Ήταν το πρώτο άρθρο και η πρώτη προτεραιότητα. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν είχε τεθεί ως στόχος η δημιουργία ενός Κέντρου Ισλαμικών Σπουδών που με την λειτουργία του θα πρόσφερε διέξοδο στους μουσουλμανοπαίδες της Θράκης οι οποίοι αντί να σπουδάσουν θεολογία στην γείτονα Τουρκία θα μπορούσαν να πάνε στο πανεπιστήμιο του Καϊρου. Η υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας θα συνέβαλε στο να γυρίσει ο θρησκευτικός έλεγχος στο καθεστώς που ίσχυε πριν από την δεκαετία του '50. Πιο συγκεκριμένα μέχρι την δεκαετία του '50 ο θρησκευτικός έλεγχος της μουσουλμανικής μειονότητας βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αιγύπτου, ως κληρονομιά της λειτουργίας του Ιμαρέτ ως θεολογικής σχολής. Στο πλαίσιο όμως της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας το κέντρο βάρους έφυγε από την Αίγυπτο και μετατέθηκε στην «φίλη και σύμμαχο» Τουρκία με ό,τι αυτό έφερε τις επόμενες δεκαετίες στην Θράκη...
Μια κίνηση αυτού του χαρακτήρα, δηλαδή η ανάπτυξη στενών σχέσεων με μια χώρα που δεν είχαμε διαφορές, όπως είναι η Αίγυπτος, είχε προφανή οφέλη. Ωστόσο το σχέδιο δεν περπάτησε παρά τις προσπάθειες που έγιναν και οι οποίες δεν είναι επί του παρόντος χρήσιμο να αναφερθούν. Κάπου εκεί όμως όλα αυτά έμειναν στα λόγια και το σχέδιο «πάγωσε» ή αν θέλετε ναυάγησε οριστικά. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν εξελίξεις.
Πριν από μερικούς μήνες και αφού προηγήθηκαν δυο «γενναίες» έξοδοι ιδρυτικών μελών, από τον αρχικό αριθμό των Οκτώ που ήταν, αυτά μειώθηκαν στα τρία. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να μην έχει και κανένα νόημα, ωστόσο δεν συμβαίνει το ίδιο με το περιεχόμενο του καταστατικού και κύρια το πρώτο άρθρο των σκοπών όπου η φράση «με έμφαση στην Αίγυπτο» εξαφανίστηκε!!! Παρέμεινε απλά η αναφορά, η γενική και αόριστη «και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου». Και αυτή η περικοπή θα μπορούσε να μην έχει κανένα νόημα αν πριν από λίγες ημέρες δεν «ξεφύτρωνε» ξαφνικά η εν κρυπτώ «κύηση» του Κέντρου Οθωμανικών Σπουδών. Μια εξέλιξη που δεν έγινε γνωστή από κάποια επίσημη δήλωση του Ινστιτούτου Μωχάμεντ Άλι αλλά μέσα από δημοσιεύματα του Τουρκικού Τύπου (εφημερίδα AKSAM).
Για το τι έγραψε η εν λόγω εφημερίδα παραθέσαμε στοιχεία στο ρεπορτάζ της περασμένης εβδομάδας όπου προβήκαμε και στην αποκάλυψη της είδησης. Ωστόσο η όλη υπόθεση δεν έμεινε μόνο στις εξαγγελίες αφού ήδη έχει προχωρήσει πάρα πολύ και επί της ουσίας έχει συγκροτηθεί και ήδη λειτουργεί.
Υπάρχει ήδη διαθέσιμη τόσο αφίσα όσο και ενημερωτικό έντυπο με όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για το νεοϊδρυθέν Κέντρο Οθωμανικών Ιστορικών Σπουδών. Σε αυτό λοιπόν αναφέρεται ότι θα αναπτυχθούν μια σειρά από κοινές δράσεις υπό το γενικό τίτλο «ΜΟΙΡΑΖΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, ΜΟΙΡΑΖΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ»!!!!
Επικεφαλής είναι ο Enver Yucel από το πανεπιστήμιο του Bahcesehir και η Άννα Μισσιριάν Τζούμα από το Ινστιτούτο Μωχάμεν Άλι. Ακαδημαϊκά μέλη είναι ο επίτιμος καθηγητής John Alexander από το ΑΠΘ, o καθηγητής Khaled Fahmy από το American University of Cairo and New York University, ο καθηγητής Feridun Emecen από το Istanbul University, ο καθηγητής Ismail E. Erunsal από το Marmara University, ο καθηγητής Ellias Kolovas από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, ο καθηγητής Heath W. Lowry από το Bahcesehir University και Princeton University και η δρ. Ιστορίας από το Μουσείο Μπενάκη. Τέλος σε διαφορετική κατηγορία συμμετέχουν και οι Τούρκοι καθηγητές Rukiye Kyneralp, Dr. Muhamment Hanefi Kutluoglu και Dr. Feryal Tansug
Στις δράσεις περιλαμβάνονται:
1) Συντονισμένες δημοσιεύσεις
Α) Heath W.Lowry & Ismail E.Erunsel:
Ας θυμηθούμε της ρίζες τους. Επιγραφές και ντοκουμέντα του Μεχμετ Αλί Πασά , στο ίδρυμα (Κιλιγιέ) στην Καβάλα.
Το βιβλίο αυτό θα εκδοθεί ταυτόχρονα στα Αράβικα, στα Αγγλικά, στα Ελληνικά και στην Τούρκικη έκδοση. Τον ίδρυμα Μωχάμεντ Άλι θ΄αναλάβει την έκδοση της Αράβικης και της Ελληνικής μετάφρασης και το bahcesehir University την Αγγλική και την Τούρκικη. Το κόστος για τον σχεδιασμό και την εκτύπωση των 4 εκδόσεων θα μοιραστεί στο Ιντ.Μωχάμεντ Άλι και στο bahcesehir University. Οι 4 εκδόσεις θα εκτυπωθούν στην Κωνσταντινούπολη!!!
Β) Khaled Fahmy:
Η κληρονομιά του Μεχμέτ Αλί Πασά όπως διατηρείται στα Αιγυπτιακά εθνικά αρχεία.
C) Rukiye Kuneralp:
Οι οικογένεια του Μεχμετ Αλί Πασά και η πόλη της Κωνσταντινούπολης
D) Dr. Fani Maria Tsigkakou:
Το Μουσείο Μπενάκι θα παρουσιάσει τη συλλογή των σκίτσων του Thomas Hope' s στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
2) Διαλέξεις και συμπόσια:
Α) Διεθνή συνδιάσκεψη με θέμα τον Εβλιγιά Τσελεμπή στην Βόρεια Ελλάδα και στο Αιγαίο.
Β) Συμπόσιο στο σχεδιασμό του Piri Reis στην θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου
C) O κόσμος του Μεχμέτ Αλί: Καβάλα, Κάιρο & Κωνσταντινούπολη
D) Ο ρόλος του Ιμπραήμ Πασά & ο Μεχμέτ Αλί Πασάς στην ανάπτυξη της πόλης της Καβάλας
Ε) Καλοκαιρινά σεμινάρια για Έλληνες & Τούρκους
Τα σεμινάρια αυτά θα περιλαμβάνουν:
1) Μουσουλμανική ιστορία
2) Μουσουλμανική Τέχνη
3) Μουσουλμανική φιλοσοφία & φιλόσοφοι
4) Μεταφράσεις εργασιών από την Ελληνική κουλτούρα στην Αραβική
5) Μουσουλμανική επιστήμη
6) Σπουδές στην πολιτιστική κληρονομιά
7) Ανακαίνιση - αναπαλαίωση σε ιστορικά μνημεία
8) Σπουδές στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική
F) Καλοκαιρινά σεμινάρια για Έλληνες και Τούρκους Διπλωματικών Ακαδημιών (!!!!)
Αυτά τα σεμινάρια θα περιλαμβάνουν:
α) H Ελλάδα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
β) Η εξωτερική διπλωματία του Μεχμέτ Αλί
γ) Ο Μεχμέτ Αλί: Χτίζοντας ένα έθνος
3) Εκθέσεις και παρουσιάσεις:
-Κatib celebi - Piri Reis, η έκθεση του χάρτη θα γίνει στο Μουσείο Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα και στο Bahcesehir Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης
-Έλληνες αρχιτέκτονες στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο της εκδυτικοποίησης - έκθεση στο Μουσείο Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα και στο Bahcesehir Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης
-Οθωμανική καλλιγραφία και Βυζαντινή εικονογραφία - έκθεση στο Μουσείο Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα και στο Bahcesehir Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης
-Τomas Holt's σκίτσα της Κωνσταντινούπολης - στο Μουσείο Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα και στο Bahcesehir Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης
4) Κονσέρτα και ρεσιτάλ
Θα πραγματοποιεί ανταλλαγή μουσικών προγραμμάτων από Έλληνες καλλιτέχνες στο Bahcesehir Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης και Τούρκους μουσικούς καλλιτέχνες που θα έρχονται στην Καβάλα και σε άλλες ελληνικές πόλεις.
Ακόμη και όλα αυτά ίσως να μην είχαν καμία συνεπεία και να καθιστούσαν άχρηστο αυτό το ρεπορτάζ αν δεν υπήρχε ένα πρόσωπο κλειδί και αυτός είναι καθηγητής Heath W. Lowry του Πανεπιστημίου του Bahcesehir και του Princeton (από το δεύτερο σύμφωνα με τις πληροφορίες αποχωρεί λόγω συνταξιοδότησης το 2013), για τον οποίο θα διαβάσετε σχετικά παραπλεύρως.
Τα συμπεράσματα δικά σας, δεν θέλουμε να σχολιάσουμε τίποτα επί των γεγονότων που παραθέσαμε. Ωστόσο επειδή πολλές φορές τα γεγονότα επιδέχονται πολλαπλών ερμηνειών θα ήταν χρήσιμο για την αλήθεια, αν σε όλα αυτά είχαμε και την άποψη των εκπροσώπων του Ινστιτούτου καθώς και του Υπουργείου Εξωτερικών, σχετικά με το τι ακριβώς συμβαίνει, που αποσκοπούν και τι προσδοκούν από την «αναβίωση του οθωμανικού παρελθόντος» της Καβάλας. Το μόνο που μπορούμε να σημειώσουμε ως συμπέρασμα είναι ότι ανησυχούμε, και μαζί μας και πολλοί καβαλιώτες. Ας αναλάβει λοιπόν κάποιος να ξεκαθαρίσει το τι ακριβώς συμβαίνει!!!
Ποιος είναι ο Heath W. Lowry
Όμως ποιος είναι ο καθηγητής Heath W. Lowry του Πανεπιστημίου του Bahcesehir που αν και κάτοικος Κωνσταντινούπολης περνά μεγάλο μέρος από το χρόνο του στην πόλη της Καβάλας; Ο εν λόγω 68χρονος Αμερικανός ακαδημαϊκός είχε ηγηθεί κίνησης για να αποτρέψει την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας από την Αμερικανική Γερουσία και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρνητές της. Σχετικό ρεπορτάζ για το ποιος είναι δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στο site http://www.defencenet.gr, το οποίο ασχολείται με θέματα στρατηγικής καθώς και τα εθνικά μας ζητήματα, ως συνέχεια του σχετικού άρθρου του «Χ».
Σημειώνεται λοιπόν ότι «Επιπλέον ο Heath W. Lowry κατέβαλε συστηματική προσπάθεια για να απαξιώσει τα στοιχεία που παρέδωσε στην Ιστορία και το σύνολο της ανθρωπότητας ο αμερικανός πρέσβης στην Οθωμανική αυτοκρατορία Ε. Μορκεντάου τα οποία αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφοριών για τα εγκλήματα που διέπραξε το κεμαλικό καθεστώς σε βάρος των Αρμενίων και Ελλήνων της Μικράς Ασίας (http://en.wikipedia.org/wiki/Heath_W._Lowry).
Φυσικά ο Αμερικανός ακαδημαϊκός δεν έκανε ότι έκανε χωρίς λόγο, αφού ο Lowry Heath κατέχει κατά σύμπτωση την έδρα «ΚΕMΑΛ ΑΤΑΤΟΥΡΚ» στο πανεπιστήμιο του Princeton από το 1993, ενώ την περίοδο 1973-1980 ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του Τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου (http://www.princeton.edu/~nes/faculty_lowry.html). Ακολούθως το 1983 με την βοήθεια και άλλων ακαδημαϊκών και την γενναία χρηματοδότηση της τουρκικής κυβέρνησης ίδρυσε το Ινστιτούτο Τουρκικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Georgetown University. Στην συνέχεια κατέλαβε μια ακόμη έδρα αυτή την φορά στο τουρκικό πανεπιστήμιο Bahcesehir (http://www.bahcesehir.edu.tr/fakultesayfa/akademikkadro/act/fenedebiyat/program/genelegitim/id/0109), ενώ για πολλά χρόνια εργάστηκε στην Τουρκία για διάφορες έρευνες που αφορούν το Οθωμανικό της παρελθόν.
Θοδωρής Σπανέλης
Εφημερίδα Χρονόμετρο Καβάλας