Η γερμανική κυβέρνηση, όπως προκύπτει εμμέσως από τις δηλώσεις υπουργών αλλά και σημαντικών παραγόντων της οικονομικής ζωής της χώρας, φέρεται να επεξεργάζεται σχέδια αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλούνται οι Financial Times, το Βερολίνο θεωρεί πως θα αποφευχθούν δυσάρεστες παρενέργειες αν πεισθεί η Αθήνα να προσφέρει τους κατόχους ελληνικών ομολόγων «εθελούσια» αναδιάρθρωση με χρηματοπιστωτικά εργαλεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με τη βρετανική οικονομική εφημερίδα.
Ένα σενάριο είναι η ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων, στις τρέχουσες τιμές της αγοράς, με ασφαλή χρηματοπιστωτικά προϊόντα που θα εγγυηθεί η Ευρωζώνη, κάτι αντίστοιχο με τα «Ομόλογα Μπρέιντι» που είχαν κυκλοφορήσει σε μια παρόμοια ανταλλαγή στη δεκαετία του 1980 στις υπερχρεωμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής
Μία άλλη εναλλακτική πρόταση που φέρεται να επεξεργάζεται το Βερολίνο είναι η αγορά ελληνικών ομολόγων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης με ταυτόχρονη επιμήκυνση της αποπληρωμής, ενδεχομένως ακόμα και διαγραφή μέρους του χρέους.
Στόχος όσων επεξεργάζονται και συζητούν αυτά τα ενδεχόμενα, είναι η μία μορφή «φιλικής» ή «ήπιας» αναδιάρθρωσης, με επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και χωρίς διαγραφή τμήματος της αξίας των ομολόγων («haircut»), κάτι, όμως, που φοβούνται στις αγορές ότι θα ακολουθήσει.
Η επιμήκυνση εκτιμάται ότι θα είναι για τουλάχιστον 10 έτη, ενώ ακούγονται και ορισμένες φωνές που ζητούν ακόμα μεγαλύτερη περίοδο «χάριτος», ίσως έως και 30 έτη, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα συμφωνήσουν οι -περισσότεροι έστω- πιστωτές της χώρας.
Για παράδειγμα, το Ελληνικό Δημόσιο για τα ομόλογα που λήγουν μέχρι το 2020, θα μπορούσε να παρατείνει την περίοδο αποπληρωμής για 10 έτη, συνεχίζοντας την καταβολή των τόκων. Έτσι, ένα ομόλογο που λήγει το 2011 θα πληρωθεί το 2021, ενώ εν τω μεταξύ το Δημόσιο θα συνεχίσει να πληρώνει τους τόκους (το ύψος των οποίων είναι επίσης αντικείμενο διαπραγμάτευσης).
Με αυτόν τον τρόπο, το Δημόσιο θα εξοικονομήσει κεφάλαια 30 δισ. ευρώ περίπου ετησίως για πληρωμή παλαιότερων ομολόγων που λήγουν.
Σημειώνεται ότι μόνο για τόκους, το Δημόσιο θα καταβάλει 14,3 δισ. ευρώ φέτος, 15,4 δισ. το 2012, 17 δισ. το 2013, 19,9 δισ. το 2014 και 22,5 δισ. ευρώ το 2015.
Εφόσον, σε αυτό το πακέτο περιλαμβάνεται και μία περίοδο αναστολής πληρωμής τόκων ή μείωση των τόκων, τότε το όφελος για την ελληνική οικονομία είναι ακόμα μεγαλύτερο.
Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η κυβέρνηση φέρεται να συζητεί ήδη το σενάριο της επιμήκυνσης, αν και επισήμως διαψεύδει τη σχετική φημολογία, καθώς η αναδιάρθρωση όπως και αν ονομαστεί, όποιο περιεχόμενο και αν έχει, δεν προαναγέλλεται.
Για να συμφωνήσουν οι Ευρωπαίοι σε μία ενδεχόμενη αναδιάρθρωση, θα πρέπει να πρώτα να δουν απτά αποτελέσματα από την κυβέρνηση τόσο στην εφαρμογή του Μνημονίου όσο και στην πολιτική βούληση εφαρμογής του σχεδίου των 50 δισ. ευρώ για τις αποκρατικοποιήσεις και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου.
Αυτό, πάντως, που αξίζει να σημειωθεί ότι πληθαίνουν και τα κυβερνητικά στελέχη που προτείνουν τη «φιλική» αναδιάρθρωση, όπως η Βάσω Παπανδρέου (που ζητεί να γίνει άμεσα), άλλοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, αλλλά ακόμα και πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ο οποίος τάσσεται υπέρ της αναδιάρθρωσης το ταχύτερο, σε συνεννόηση με την Ευρώπη.
Από την κυβερνητική παράταξη, το θέμα είχε θίξει από τα τέλη Οκτωβρίου ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλος, ο οποίος σε συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής» είχε πει, μεταξύ άλλων, πως «η δαιμονοποίηση της αναδιάρθρωσης που βλέπω σε ορισμένα γραπτά και σε λόγους πολιτικών είναι παράταιρη. Τα χρέη υπάρχουν για να αναδιαρθρώνονται. Μπορεί να το επιδιώξουμε ή να μας προταθεί και να μη μας συμφέρει να το αποτρέψουμε».
Επισήμως, η κυβέρνηση διαψεύδει σε κάθε ευκαιρία αυτά τα σενάρια. Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η ΝΔ λέει ότι ακόμα και η συζήτηση για αυτό το θέμα βλάπτει τη χώρα, ενώ τα κόμματα της Αριστεράς ζητούν μονομερή διαγραφή του χρέους, εκτιμώντας ότι τυχόν «φιλική» αναδιάρθρωση θα γίνει με επαχθείς όρους και ανταλλάγματα.
Επαναγορά ομολόγων
Κρίσιμο ζήτημα για τη διαχείριση του χρέους είναι η δυνατότητα επαναγοράς ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά. Εάν η Ελλάδα μπορούσε να βρει τα κεφάλαια (μέσω, για παράδειγμα, του μηχανισμού ευρω-στήριξης), τότε θα μπορούσε να αγοράσει χρέος με σημαντική έκπτωση.
Αν ένα δεκαετές ομόλογο ονομαστικής αξίας 100 εκατ. ευρώ διαπραγματεύεται κοντά στο 65% της ονομαστικής του αξίας, τότε το Δημόσιο μπορεί να επαναγοράσει αυτό το ομόλογο καταβάλοντας 65 εκατομμύρια, δηλαδή γλιτώνει 35 εκατ. ευρώ.
Καθοριστικό ρόλο σε αυτό το σενάριο παίζει η ΕΚΤ, η οποία τονίζει προς κάθε κατεύθυνση την κατηγορηματική αντίθεση της στο ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης.
Η ΕΚΤ έχει στην κατοχή της, από τις παρεμβάσεις στην αγορά για τη στήριξη των ομολόγων της ευρω-περιφέρειας, περίπου 50 δισ. ελληνικά ομόλογα. Αν η μέση τιμή κτήσης ήταν το 70% της ονομαστικής τους αξίας, τότε η Ελλάδα μπορεί να αγοράσει αυτούς τους τίτλους στην ίδια τιμή, εξοικονομώντας 15 δισ. ευρώ.
Το αρνητικό στο σχέδιο επαναγοράς είναι το γεγονός ότι δεν έχουν συμφωνήσει οι Ευρωπαίοι εταίροι στη δυνατότητα επαναγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά από τους μηχανισμούς στήριξης, τόσο τον προσωρινό (EFSF) που θα λειτουργήσει μέχρι το 2013 όσο και τον μόνιμο που θα τον διαδεχθεί στη συνέχεια (ESM).
Οι μηχανισμοί στήριξης θα μπορούν να αγοράζουν ομόλογα μόνο στην πρωτογενή αγορά, δηλαδή κατά την έκδοση των τίτλων.
Η Ουρουγουάη και τα ομόλογα Μπρέιντι
Σύμφωνα με τον νομικό εμπειρογνώμονα που συμβούλευε την κυβέρνηση της Ουρουγουάης όταν αναδιάρθρωσε επιτυχώς το χρέος της το 2003, Λι Μπουχάιτ, μία αναδιάρθρωση χωρίς τη συναίνεση των ομολογιούχων, θα προκαλούσε «σεισμό» σε όλη την ευρωπεριφέρεια.
Το 90% περίπου των ελληνικών ομολόγων διέπονται από την ελληνική νομοθεσία. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να τροποποιήσει τις σχετικές συμβάσεις μεταβάλλοντας το χρωστούμενο κεφάλαιο, τη διάρκεια των ομολόγων και το επιτόκιό τους.
Μια τέτοια κίνηση, ωστόσο, αντίκειται στην πολιτική του Μνημονίου και θα αποθάρρυνε τους επενδυτές να τοποθετήσουν στο μέλλον τα κεφάλαιά τους σε ελληνικά ομόλογα. Για να ξαναγίνει η χώρα σύντομα αξιόπιστος δανειολήπτης, εκτιμά ότι καλύτερη θα ήταν μία ηπιότερη «εθελοντική» αναδιάρθρωση μετά από συνεννόηση με τους ομολογιούχους.
Αυτό έγινε στην Ουρουγουάη το 2003. Όλοι οι δανειστές της νοτιοαμερικανικής χώρας πείστηκαν τότε να δεχθούν επιμήκυνση της αποπληρωμής των ομολόγων τους, διατηρώντας αμετάβλητη την ονομαστική αξία και τα κουπόνια τους (τόκοι).
Για να μπορούν οι δανειστές να ψηφίσουν επί παρόμοιων προτάσεων και να μην επιτρέπεται σε μειοψηφία τους να τις μπλοκάρουν, η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει «συλλογικές ρήτρες δράσης («collective action clauses» - CACs)», σημειώνει.
Σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, στις 25 Μαρτίου, Cacs πρέπει να έχουν όλα τα ομόλογα των χωρών της Ευρωζώνης μετά το 2013, τα οποία θα προβλέπουν ένα πλαίσιο για μία πιθανή αναδιάρθρωση, για την οποία θα απαιτείται η συμφωνία της πλειονότητας των ομολογιούχων, κατά πάσα πιθανότητα του 70% των πιστωτών.
Ωστόσο, προβλέπει ότι χωρίς να προσφέρει ορισμένες «πιστωτικές ενισχύσεις», η Ελλάδα θα δυσκολευτεί να πείσει τους δανειστές της να αποδεχτούν μια τέτοια λύση, που παρόλη την ηπιότητά της θα ελαττώσει την καθαρή παρούσα αξία (net present value - NPV) των ομολόγων.
Τέτοιου είδους «ενισχύσεις» ίσως λάβουν τη μορφή ευρωπαϊκών ομολόγων «Brady». Το εργαλείο αυτό, αμερικανικής επινόησης, χρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία του 1990. Είχαν εκδοθεί τότε στο πλαίσιο συμφωνιών ανταλλαγής χρέους και προσφέρθηκαν σε κατόχους ομολόγων χρεωκοπημένων κρατών.
Τα ομόλογα Brady ονομάστηκαν έτσι προς τιμήν του τότε υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Νίκολας Μπρέιντι, που έδωσε την δυνατότητα το 1989 σε 17 χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής, της Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης, να ανταλλάξουν τα επισφαλή δάνεια τους με νέους τίτλους, ορισμένοι εκ των οποίων στηρίζονταν με ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου χωρίς κουπόνι.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση των Ευρωπαίων εταίρων της για να κάνει ελκυστικότερη την ανταλλαγή παλιού χρέους της με τέτοιου είδους «ενισχυμένα» ομόλογα.
Ένας τρόπος για να αποδεχθεί η αγορά και πάλι τα ελληνικά ομόλογα θα ήταν να ενισχυθούν με τη στήριξη του μόνιμου μηχανισμό στήριξης (ESM).
Σύμφωνα με το προηγούμενο των ομολόγων Brady, η Ελλάδα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποια από τα κεφάλαια του πακέτου διάσωσης για να αγοράσει από το ESM ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου (zero-coupon bonds) ως εγγύηση για τα νέα ομόλογα που θα εκδώσει.
Ο μόνος κίνδυνος που θα αναλάμβαναν επομένως οι επενδυτές θα είναι να μην καταβάλλει η Αθήνα τα κουπόνια των νέων ομολόγων, και όχι το αρχικό τους κεφάλαιο.
Newsroom ΔΟΛ