Η μελέτη εκτιμά ότι οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο της προϊστορίας πολύ νωρίτερα -γύρω στα 10.000 χρόνια – σε σχέση με τις έως τώρα εκτιμήσεις, με συνέπεια, όταν έφτασαν οι πρόγονοί μας, μάλλον βρήκαν μια έρημη από κατοίκους Ευρώπη.
Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον παλαιοανθρωπολόγο Tom Higham του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σε συνεργασία με αρχαιολόγους του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Κορκ και του Εργαστηρίου Προϊστορίας της Αγίας Πετρούπολης, έκαναν ακριβέστερες χρονολογήσεις με μια νέα μέθοδο ανάλυσης του ραδιενεργού άνθρακα (άνθρακα-14) σε απομεινάρια μιας αρχαίας εγκατάστασης Νεάντερταλ στη Ρωσία, συμπεραίνοντας ότι οι τελευταίοι επιβίωσαν το πολύ μέχρι πριν από 39.000 έτη.
Οι ερευνητές έβγαλαν το γενικότερο συμπέρασμα ότι οι Νεάντερταλ πιθανότατα εξαφανίστηκαν σχεδόν μόλις εμφανίστηκαν οι – προερχόμενοι από την Αφρική – πρώτοι “χόμο σάπιενς” στα εδάφη τους, στην Ευρώπη και την Ασία, πράγμα που έλαβε χώρα πριν από περίπου 44.000 – 40.000 χρόνια, και έτσι δεν συνυπήρξαν μαζί τους τουλάχιστον για 10.000 χρόνια, όπως υποστηρίζει η κυρίαρχη θεωρία.
Οι επιστήμονες έχουν βρει στοιχεία, σε σπήλαια στο σημερινό Ισραήλ, ότι πριν από 100.000 – 80.000 χρόνια οι πρόγονοί μας – σε μια πρώτη προσπάθειά τους να φύγουν από την «μαύρη ήπειρο» – συναντήθηκαν με τους Νεάντερταλ για λίγο στην Μέση Ανατολή, οπότε, όπως δείχνουν οι γενετικές έρευνες, μάλλον διασταυρώθηκαν. Η δεύτερη συνάντησή τους έγινε πριν από 40.000 χρόνια, όταν άρχισε η νέα -πιο πετυχημένη πλέον- μαζική μετανάστευση του χόμο σάπιενς προς την Ευρώπη, αλλά αυτή τη δεύτερη φορά δεν φαίνεται να υπήρξε ξανά γενετική διασταύρωση.
Το μεγάλο ερώτημα – και η διαμάχη- αφορά το κατά πόσο και για πόσο καιρό έζησαν δίπλα-δίπλα τα δύο συγγενικά είδη. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι Νεάντερταλ κατάφεραν να επιβιώσουν σε μερικά απομονωμένα μέρη της Ευρώπης, όπως στη Νότια Ισπανία και το Γιβραλτάρ, μέχρι πριν από 24.000 -29.000 χρόνια κι ενώ πια η Ευρώπη είχε «καταληφθεί» από τους χόμο σάπιενς
Οι βρετανοί ερευνητές της Οξφόρδης ανέπτυξαν νέες τεχνικές ραδιοχρονολόγησης που απομονώνουν τις τυχόν διαστρεβλώσεις από την πιο πρόσφατη οργανική ύλη, με αποτέλεσμα να προκύπτουν πλέον ακριβέστερες μετρήσεις για πολλές ευρωπαϊκές προϊστορικές τοποθεσίες. Με τον τρόπο αυτό, έκαναν αρχικά επαναξιολόγηση των ευρημάτων από το σπήλαιο Μεσμαϊσκάγια (Mezmaiskaya) στο βόρειο Καύκασο, όπου έχουν βρεθεί τα οστά από τα κρανία δύο μικρών παιδιών Νεάντερταλ. Η νέα ανάλυση έδειξε ότι τα παιδιά πέθαναν πριν από 42.300 – 45.600 χρόνια και ότι κανένα άλλο ίχνος Νεάντερταλ δεν είναι πιο πρόσφατο από 39.000 χρόνια, ενώ η προηγούμενη χρονολόγηση εκτιμούσε ότι το σπήλαιο κατοικείτο μέχρι πριν από 30.000 – 33.000 χρόνια.
Οι ερευνητές, στη συνέχεια, έκαναν με τη νέα ακριβέστερη μέθοδό τους ανάλογες ραδιοχρονολογήσεις σε άλλες έξι τοποθεσίες Νεάντερταλ στην Ευρώπη και την Ασία και συμπέραναν ότι σε καμία περίπτωση τα οστά και τα λίθινα εργαλεία που έχουν βρεθεί εκεί, δεν είναι πιο πρόσφατα από 40.000 χρόνια πριν.
Έτσι, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πλέον ότι οι Νεάντερταλ και οι πρόγονοί μας είτε ήσαν σαν περαστικοί ξένοι και δεν υπήρξε κάποια σημαντική επικάλυψη μεταξύ τους (όχι τουλάχιστον περισσότερο από μερικές εκατοντάδες χρόνια), είτε οι δεύτεροι εξαφάνισαν με επιθετικό τρόπο τους πρώτους μέσα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα.
Ακόμα, οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι νεότερες χρονολογήσεις, που δείχνουν την επιβίωση λίγων Νεάντερταλ (π.χ. σε Ισπανία-Γιβραλτάρ) μέχρι πιο πρόσφατα, είναι απλώς λανθασμένες λόγω «μόλυνσης» των ευρημάτων με νεότερο οργανικό υλικό, που παραπλάνησε τους ερευνητές συναδέλφους τους, κάτι όμως που οι τελευταίοι δεν είναι έτοιμοι να αποδεχτούν – και έτσι η «κόντρα» θα συνεχιστεί.