Το επιβλητικό θαλάσσιο αρπακτικό βρίσκεται στην κορυφή της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του πελαγικού οικοσυστήματος. Παρά τη σπανιότητα και τη σημασία τους, οι καρχαρίες των ελληνικών θαλασσών είναι εντελώς απροστάτευτοι από τους αρμόδιους φορείς. Αν και οι ευρωπαϊκές συνθήκες μάς υποχρεώνουν να συλλέγουμε στοιχεία για τα είδη και τους πληθυσμούς τους, καμία υπηρεσία δεν διαθέτει τέτοια δεδομένα. Οι επιστήμονες ανησυχούν, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι βρίσκονται σε κίνδυνο.
Σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, υπάρχουν πάνω από 47 είδη καρχαριοειδών, εκ των οποίων τα 16 απειλούνται με εξαφάνιση. Πρόκειται για είδη που ζουν και αναπαράγονται και στις ελληνικές θάλασσες.
Οι περισσότεροι βρίσκουν καταφύγιο σε πολύ μεγάλα βάθη, που φτάνουν τα 400 έως και 800 μέτρα. Μερικοί, όμως, από αυτούς βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια, κυνηγώντας τη λεία τους μέχρι και στα 20 μέτρα. Οι ερευνητές δηλώνουν κατηγορηματικά ότι οι λουόμενοι δεν απειλούνται από τα... σαγόνια τους, καθώς οι καρχαρίες τρέφονται με πλαγκτόν και μικρά ψάρια. Αντίθετα, προειδοποιούν ότι, αν εξαφανιστούν από τις ελληνικές θάλασσες, οι συνέπειες για το θαλάσσιο περιβάλλον και τα αλιεύματα που φτάνουν στο πιάτο μας θα είναι ανεπανόρθωτες.
Βαφτίζονται «γαλέοι»
Τα πιο απειλούμενα είδη των ελληνικών θαλασσών είναι ο λευκός καρχαρίας, ο σφυροκέφαλος και ο καρχαρίας-προσκυνητής ή αλλιώς «σαπουνάς», όπως τον ονομάζουν οι ψαράδες. Τα πιο συνηθισμένα καρχαριοειδή που συναντάμε στα πελάγη της χώρας είναι ο γκρίζος καρχαρίας, ο καρχαρίας-αλεπού, ο γαλάζιος, και ο ίσσουρος καρχαρίας. «Φυσικά, δεν απαγορεύεται η αλιεία όλων των καρχαριοειδών, ωστόσο τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται σε κίνδυνο και απαγορεύεται η αλίευσή τους από τη διεθνή νομοθεσία», αναφέρει στη Real planet η ωκεανογράφος του ΕΛΚΕΘΕ Μαρία Σαλωμίδη. Οταν τα απειλούμενα είδη πιαστούν στα δίχτυα ή στα παραγάδια που προορίζονται για τους ξιφίες, τα περισσότερα βαφτίζονται αυθαίρετα από τους ψαράδες «γαλέοι» και πωλούνται στην ψαραγορά μέχρι και 12 ευρώ το κιλό.
Είδη «στο κόκκινο»
Προσκυνητής, το «αγαθό τέρας»
Ο μεγαλύτερος από όλους τους καρχαρίες είναι ο προσκυνητής, που μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 11 μέτρα και σε βάρος τους 7 τόνους. Είναι είδος που προστατεύεται και τον συναντάμε πολύ τακτικά στα ελληνικά πελάγη. Το θαλάσσιο κήτος εντοπίζεται συχνότερα, καθώς κυνηγά τη λεία του στην επιφάνεια της θάλασσας. Ο «σαπουνάς», όπως λέγεται διαφορετικά, είναι αρκετά τρομακτικός στην όψη, όμως τα φαινόμενα απατούν. Ο άκακος θαλάσσιος γίγαντας τρέφεται μόνο με φυτοπλαγκτόν και μικρές νύμφες ψαριών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πληθυσμοί προσκυνητών έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 70% και υπολογίζονται σε 8.200 σε όλο τον κόσμο.
Σφυροκέφαλος ή ζύγαινα
Ο σφυροκέφαλος καρχαρίας είναι από τα πιο περίεργα είδη που υπάρχουν στον κόσμο. Το ιδιαίτερο σχήμα της κεφαλής του θυμίζει ζυγαριά και μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 5 μέτρα. Τρέφεται με μικρά ψάρια και έχει εντοπιστεί να κολυμπά σε κοπάδια στη βόρεια Ελλάδα. Οι ψαράδες τον αποκαλούν «ζύγαινα». Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το είδος είναι εξαιρετικά σπάνιο, καθώς έχουν χρόνια να το εντοπίσουν.
Ο μεσογειακός λευκός καρχαρίας
Ο «βασιλιάς» όλων των καρχαριών, ο μεγάλος λευκός καρχαρίας, ζει και αναπαράγεται στο Αιγαίο, αλλά και στο Ιόνιο πέλαγος. Μέχρι σήμερα, οι ερευνητές δεν έχουν καταφέρει να μελετήσουν επαρκώς τους λευκούς καρχαρίες της Μεσογείου, καθώς δυσκολεύονται να τους εντοπίσουν. «Αρχές του Ιονίου, πιάστηκε ένας λευκός στα ανοιχτά των Χανίων. Το θέμα δημοσιεύθηκε σε όλα τα τοπικά ΜΜΕ του νησιού. Παρά τον σάλο που ξέσπασε, για ακόμη μία φορά οι λιμενικές αρχές αδιαφορήσαν και επέτρεψαν στον ψαρά να πουλήσει τον καρχαρία στην αγορά, γεγονός που απαγορεύεται αυστηρά! Το είδος κινδυνεύει και γι’ αυτό προστατεύεται», επισημαίνει η Μ. Σαλωμίδη.
Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΥΤΤΗ
