Ο αστυνομικός έλεγχος με αυτοκίνητο είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή. Η τήρηση του ΚΟΚ, της τάξης και της δημόσιας ασφάλειας δεν μπορεί να γίνει καλή τη πίστει, αλλά κάποιοι πρέπει να μεριμνήσουν γι’ αυτό. Με την αρμόζουσα συμπεριφορά αστυνομικού-οδηγού, αυτή η όχι ιδιαίτερα ευχάριστη διαδικασία καθίσταται μια απλή 5λεπτη υπόθεση ρουτίνας. Γι’ αυτό υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται εκατέρωθεν.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι η συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων δεν είναι πάντα η πρέπουσα. Είναι αρκετές οι περιπτώσεις όπου ένας αστυνομικός έλεγχος, λόγω κατάχρησης της εξουσίας κατέληξε στις δικαστικές αίθουσες. Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί επτά φορές από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για φαινόμενα αστυνομικής αυθαιρεσίας. Είναι αυτονόητο πως κάθε πολίτης, ακόμη κι αν έχει υποπέσει σε παράβαση, δικαιούται υποδειγματικής συμπεριφοράς.
Ποιος ελέγχει τι;
Αστυνομικός έλεγχος στο αυτοκίνητο μπορεί να μας γίνει για διάφορους λόγους. Είτε μπορεί να περάσουμε τυχαία από κάποιο σημείο όπου έχει στηθεί μπλόκο, είτε ενώ βρισκόμαστε εν κινήσει να μας προσεγγίσει περιπολικό και να μας ζητήσει να σταματήσουμε. Στην πρώτη περίπτωση συνήθως πρόκειται για τυπικό έλεγχο της Τροχαίας. Αν ο έλεγχος συνδυάζεται με ραντάρ ταχύτητας προφανώς έχει διαπιστωθεί παράβαση.
Στη δεύτερη περίπτωση πιθανότατα κάτι στο αυτοκίνητο, ή στη συμπεριφορά μας κέντρισε το ενδιαφέρον του αστυνομικού. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να γίνει όχι μόνο από την Τροχαία αλλά και από κάποια άλλη ομάδα της Αστυνομίας (ομάδα ΔΙΑΣ, ομάδα Ζ κ.λπ.).
Πιο σύνθετη και σπάνια περίπτωση είναι τα λεγόμενα «μικτά κλιμάκια» αποτελούμενα από υπαλλήλους της Διεύθυνσης Μηχανολογικού της εκάστοτε Νομαρχίας, της Τροχαίας και του ΣΔΟΕ. Στην παραμεθόριο, ελέγχους διενεργεί και το σώμα Συνοριοφυλάκων. Πέραν της Αστυνομίας, ανάλογους ελέγχους μπορεί να κάνει το Λιμενικό Σώμα αποκλειστικά σε σημεία της αρμοδιότητάς του.
Είναι η κάμερα απόδειξη;
Η βιντεοσκόπηση, ηχογράφηση ή φωτογράφιση περιστατικών και συνομιλιών, δεν αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία. Στην περίπτωση που κάποιος οδηγός επιχειρήσει να βιντεοσκοπήσει φανερά ένα στιγμιότυπο ελέγχου, παρότι έχει το δικαίωμα να το κάνει, είναι βέβαιο ότι οι αστυνομικοί θα αντιδράσουν. Σε περίπτωση «κρυφής κάμερας», το υλικό που θα καταγραφεί είναι στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε εισαγγελέα να το αξιολογήσει και να κρίνει αν θα το λάβει υπόψη του.
Ποια τύχη έχουν οι ΕΔΕ;
Σε περίπτωση μήνυσης – καταγγελίας ενός πολίτη προς αστυνομικό για τη συμπεριφορά του διενεργείται Ένορκη Διοικητική Εξέταση (Ε.Δ.Ε.). Στο σημείο αυτό η διαδικασία μπαίνει σε ένα γραφειοκρατικό τούνελ αμφιβόλου αξιοπιστίας. Σύμφωνα με το Συνήγορο του Πολίτη, υπάρχουν καταγγελίες για στημένες Ε.Δ.Ε. αφού πολλές από αυτές γίνονται κεκλεισμένων των θυρών χωρίς καν να ειδοποιηθεί ο καταγγέλλων ή ο συνήγορός του. Σε κάθε περίπτωση που διενεργείται Ε.Δ.Ε., θα πρέπει να κληθεί και ο ενάγων ενώπιον των προϊσταμένων αστυνομικών οργάνων για να δώσει τη δική του εκδοχή στην υπόθεση.
Τι αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη
Σε οποιοδήποτε κρούσμα αστυνομικής αυθαιρεσίας και εφόσον η επαφή με τη ΕΛ.ΑΣ. δεν έχει οδηγήσει σε επίλυση του προβλήματος, ο θιγόμενος μπορεί να προσφύγει στο Συνήγορο του Πολίτη όπου κάθε μήνα φθάνουν δεκάδες καταγγελίες πολιτών για παράτυπη συμπεριφορά και κατάχρηση εξουσίας από αστυνομικά όργανα.
Τα αποτελέσματα της υπηρεσιακής επαφής Συνηγόρου του Πολίτη και ΕΛ.ΑΣ. δείχνουν απογοητευτικά. Όπως αναφέρεται, είναι σχεδόν αμελητέος ο αριθμός των περιπτώσεων όπου καταλογίστηκαν ευθύνες και επιβλήθηκαν πειθαρχικές ποινές σε αστυνομικούς. Επιπλέον, όπου καταλογίστηκαν ευθύνες ήταν πολύ μικρότερες σε σχέση με τα καταγγελλόμενα.
Αντίθετα, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, η έρευνα δεν οδήγησε καν στην άσκηση πειθαρχικής δίωξης και οι υποθέσεις μπήκαν στο αρχείο με τη αιτιολογία ότι, η συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων ήταν άψογη.
Μεγάλος αριθμός καταγγελιών που έχουν γίνει στο Συνήγορο του Πολίτη απορρίφθηκαν ως αβάσιμες πριν καν εξεταστούν παρότι ήταν σοβαρές και συνοδεύονταν από τα απαιτούμενα δημόσια έγγραφα.