Τα νέα διπλώματα έχουν σχήμα πλαστικής «πιστωτικής κάρτας» με τυποποιημένη ευρωπαϊκή μορφή, και πληρούν αυστηρότερους όρους ασφάλειας.
Η νέα ευρωπαϊκή άδεια οδήγησης θα αντικαταστήσει σταδιακά τα πάνω από 100 διαφορετικά χάρτινα και πλαστικά διπλώματα που, επί του παρόντος, χρησιμοποιούνται από περισσότερους από 300 εκατομμύρια οδηγούς σε όλη την Ε.Ε.
Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων (3η οδηγία Ε.Ε. για την άδεια οδήγησης), η οποία τίθεται σε ισχύ με στόχο την ενίσχυση της ελεύθερης κυκλοφορίας, την αντιμετώπιση της πλαστογράφησης όσον αφορά τις άδειες οδήγησης και τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Προβλέπεται ότι όλες οι υφιστάμενες άδειες δεν επηρεάζονται, αλλά η μετάβαση στη νέα μορφή θα γίνει τη στιγμή της ανανέωσης ή, το αργότερο, το 2033.
Η ευρωπαϊκή άδεια οδήγησης είναι δυνατό να προσαρμόζεται, ώστε να ενσωματώνει εθνικά σύμβολα που θα αποφασίζονται από κάθε κράτος - μέλος. Παράλληλα, η νέα άδεια οδήγησης περιλαμβάνει ορισμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας, ώστε να είναι «απαραβίαστη» και να αποφεύγεται η πλαστογράφηση.
Επιπλέον, υποστηρίζεται από τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού συστήματος ανταλλαγής δεδομένων, για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εθνικών διοικήσεων. Με τον τρόπο αυτόν απλουστεύεται η διαδικασία διαχείρισης των αδειών οδήγησης για τα άτομα που αλλάζουν τόπο διαμονής από ένα κράτος - μέλος σε άλλο.
Επίσης, θα ενισχυθεί σημαντικά η αποτροπή του «τουρισμού αδειών οδήγησης» και της πλαστογράφησης, για παράδειγμα, με την επιβολή της νέας, αυστηρότερης απαγόρευσης να εκδίδει ένα κράτος - μέλος άδεια για κάποιον του οποίου η άδεια έχει ήδη ανακληθεί, ανασταλεί ή υποβληθεί σε περιορισμούς από άλλο κράτος – μέλος.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι άδειες πρέπει να ανανεώνονται για οδηγούς αυτοκινήτων και μοτοσικλετιστές, κάθε 10- 15 χρόνια, ανάλογα με το κράτος- μέλος.
Για τους οδηγούς λεωφορείων και φορτηγών, οι άδειες πρέπει να ανανεώνονται ανά πενταετία και, για την ανανέωση, είναι αναγκαία η ιατρική εξέταση.
Πρόκειται για διοικητική ανανέωση, για την οποία δεν απαιτείται καμία συμπληρωματική δοκιμασία και εξασφαλίζει ότι τα στοιχεία της άδειας, οι φωτογραφίες κλπ. παραμένουν επίκαιρα
Εξάλλου, το καθεστώς της ευρωπαϊκής άδειας οδήγησης ενισχύει την προστασία των πλέον ευάλωτων κατηγοριών χρηστών του οδικού δικτύου. Στις σχετικές διατάξεις περιλαμβάνονται:
- Μεγαλύτερο όριο ηλικίας για άμεση πρόσβαση - μέσω πρακτικών και θεωρητικών δοκιμασιών- σε άδειες για τις ισχυρότερες μοτοσικλέτες, από το ισχύον 21ο, στο 24ο έτος της ηλικίας.
- Αύξηση του ορίου ηλικίας, καθώς και εισαγωγή επιπλέον σταδίων στη διαδρομή για την προοδευτική πρόσβαση. Το νέο καθεστώς απαιτεί εμπειρία οδήγησης τουλάχιστον τεσσάρων ετών - αντί δύο - με λιγότερο ισχυρές μοτοσικλέτες, πριν από την έκδοση άδειας οδήγησης για τις ισχυρότερες.
Τα μοτοποδήλατα αποτελούν νέα κατηγορία οχημάτων και οι υποψήφιοι για άδεια μοτοποδηλάτου θα καλούνται, στο εξής, να υποβληθούν σε θεωρητική εξέταση.
- Τα κράτη- μέλη μπορούν επίσης να καθιερώσουν δοκιμασίες δεξιοτήτων και συμπεριφοράς και ιατρικές εξετάσεις.
- Η Ε.Ε. ορίζει ως ελάχιστη ηλικία τα 16 έτη, με τη συμπλήρωση των οποίων οι άδειες οδήγησης αναγνωρίζονται αμοιβαία από όλα τα κράτη - μέλη (τα κράτη - μέλη μπορούν να μειώσουν το όριο στα 14 στη χώρα τους). Προηγουμένως, δεν υπήρχαν ελάχιστες απαιτήσεις της Ε.Ε. για τα μοτοποδήλατα.
Οι εξεταστές οδήγησης θα πρέπει να πληρούν ελάχιστα πρότυπα, όσον αφορά τα αρχικά προσόντα τους και την περιοδική κατάρτισή τους. Με το μέτρο αυτό, θα καθιερωθεί στο νέο σύστημα ο έλεγχος ποιότητας.