Μπορεί ένα “ψηφιακό”, όπως το χαρακτηρίζουν οι χρήστες του, ή “εικονικό”, όπως θέλουν να το αποκαλούν οι κεντρικές τράπεζες, μέσο συναλλαγών να αντικαταστήσει συμβατικά νομίσματα, όπως
το δολάριο και το ευρώ;
Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί όλο και περισσότερα μέσα ενημέρωσης, αναλυτές, οικονομολόγους και κεντρικές Αρχές, καθώς οι συναλλαγές με τα νομίσματα που μπορεί κάποιος να προμηθευτεί μέσω διαδικτύου αυξάνονται καθημερινά.
Το BitCoin είναι το μεγαλύτερο, σε όγκο συναλλαγών, ψηφιακό νόμισμα. Επινοήθηκε το 2009 από έναν... μυστήριο προγραμματιστή, τον Satoshi Nakamoto. Αντί για τις κεντρικές τράπεζες, οι εκτυπωτικές μηχανές των BitCoin βρίσκονται σε κάθε υπολογιστή που έχει συγκεκριμένες δυνατότητες. Ο υπολογιστής «κόβει» νόμισμα επιλύοντας εξαιρετικά δύσκολα μαθηματικά προβλήματα, τα οποία γίνονται όλο και πιο δύσκολα για να διασφαλίζεται η νομισματική κυκλοφορία.
Η φιλοσοφία του βασίζεται στη λειτουργία των δικτύων p2p, που επιτρέπουν στους υπολογιστές που μετέχουν στο δίκτυο να μοιράζονται πόρους ισοδύναμα, όπως γίνεται με τραγούδια και ταινίες. Οι συναλλαγές επικυρώνονται μέσω κρυπτογραφικού συστήματος. Σήμερα οι ημερήσιες συναλλαγές με BitCoins ξεπερνούν τις 50.000, όταν τον περασμένο Μάιο έφταναν τις 10.000.
Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προμηθευτεί τα νομίσματα αποκλειστικά από το διαδίκτυο, να τα αγοράσει ή να τα «δημιουργήσει», και να πραγματοποιήσει συναλλαγές σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αξία του Bitcoin έχει υπερδιπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες... ξυπνώντας τα αντανακλαστικά των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών του κόσμου. Τον περασμένο Οκτώβριο, μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε έκθεση με τίτλο “εικονικά νομισματικά συστήματα”, αναλύοντας τους κινδύνους και τις διάφορες πτυχές της νέας αυτής τάσης.
Όσο για την τιμή του, το ψηφιακό νόμισμα ενισχύθηκε αυτό τον μήνα στα 16,37 δολάρια, από 5,88 δολάρια την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία του MtGox, που είναι το μεγαλύτερο χρηματιστήριο διαπραγμάτευσης του bitcoin. Το νόμισμα έχει ανακάμψει, μετά από μεγάλη πτώση στα 2,14 δολάρια το Νοέμβριο του 2011, ενώ έχει καταγράψει υψηλό στα 29,58 δολάρια πέντε μήνες νωρίτερα.
Τα BitCoin δεν έχουν υλική υπόσταση και φυλάσσονται στο ψηφιακό “πορτοφόλι” κάθε χρήστη. Το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ταυτόχρονα και η βασική τους διαφορά με τα συμβατικά νομίσματα: δεν έχουν κεντρικό έλεγχο και η λειτουργία τους βασίζεται στην επικοινωνία των υπολογιστών μεταξύ τους, μέσω του διαδικτύου.
Όσοι υπολογιστές συνεισφέρουν την επεξεργαστική τους ισχύ στο δίκτυο του Bitcoin, δημιουργούν νομίσματα, προφυλάσσουν το δίκτυο από επιθέσεις κι ελέγχουν την ορθότητα κι εγκυρότητα των συναλλαγών που γίνονται σε αυτό. Οι δημιουργοί του BitCoin διατείνονται ότι η δημιουργία των νομισμάτων είναι ελεγχόμενη κι έτσι αποτρέπονται φαινόμενα όπως ο πληθωρισμός. Οι “προμήθειες” για τη μεταφορά Bitcoins είναι απειροελάχιστες (μικρότερες των 0,05 ευρώ). Υπάρχουν επίσης υπηρεσίες που ανταλλάσσουν BitCoins για άλλα νομίσματα όπως ευρώ, δολάρια, κλπ.
Αρκετές είναι οι εταιρείες που ανακοινώνουν ότι δέχονται τις συναλλαγές με BitCoin, ενώ το φάσμα των “συμμετεχόντων” διευρύνεται από εταιρείες λιανικής πώλησης στο διαδίκτυο μέχρι εστιατόρια και ψηφιακά καζίνο. Πρόσφατα, η Bitpay Inc, μία εταιρεία επεξεργασίας πληρωμών με BitCoin, ανακοίνωσε ότι από τον περασμένο Νοέμβριο μέχρι σήμερα, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της αυξήθηκαν κατά 50% σε πάνω από 2.000, ενώ ακόμη και η πολύ γνωστή εταιρεία διαχείρισης blogs WordPress, ανακοίνωσε ότι θα δέχεται πλέον και ψηφιακά νομίσματα.
Το φαινόμενο επεκτείνεται στις τέσσερις πλευρές του ορίζοντα και πολλοί είναι αυτοί που κάνουν λόγο για μία νέα τρέλα τόσο “άυλη” και τόσο “ελεύθερη” που είναι πολύ δύσκολο να... διανοηθεί κανείς την ύπαρξή της. «Κανένας κρατικός έλεγχος και καμία ρυθμιστική Αρχή» θα μπορούσε να είναι το μότο του νέου αυτού μέσου συναλλαγών.
Το μεγάλο πρόβλημα με το BitCoin και με όλα τα ψηφιακά νομίσματα είναι ότι λόγω του ότι δεν υπόκεινται σε κανέναν έλεγχο δημόσιας Αρχής, «μαγνητίζουν» το ενδιαφέρον «γκρίζων» έως εντελώς παράνομων δραστηριοτήτων. Έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα συγκεκριμένων ιστοτόπων που εκμεταλλεύονται την «ελευθερία κινήσεων» του BitCoin, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα των εποπτικών αρχών, διαθέτοντας προς πώληση όλα... τα καλά του υπόκοσμου, από πλαστά διαβατήρια μέχρι ναρκωτικές ουσίες.
Παράλληλα, είναι η χαρά των χάκερς, καθώς για ορισμένους το να κλέψουν ένα ψηφιακό πορτοφόλι είναι πιο εύκολο από ένα συμβατικό.
Ένας ακόμη παράγοντας ενίσχυσης των ψηφιακών νομισμάτων είναι η φορολογία. Οι ολοένα αυξανόμενοι φόροι δεν αρέσουν σε κανέναν, πόσω μάλιστα όταν η διαδικτυακή «εκκαθάριση» των συναλλαγών μπορεί να γίνεται ανά πάσα στιγμή, με σχεδόν μηδενικές χρεώσεις. Βέβαια και τα BitCoins μπορούν να φορολογηθούν αφού πρόκειται για ένα μέσο συνναλαγής, ενώ μπορούν να θεωρηθούν και ως εισόδημα όταν δημιουργούνται μέσω της «εργασίας» του υπολογιστή στο διαδίκτυο. Το πλαίσιο ωστόσο που θα καθορίζει επακριβώς τον τρόπο αντιμέτωπισης των BitCoins δεν έχει ακόμη καταρτιστεί.