Πάνω από μια δεκαετία έχει περάσει από τη στιγμή που η Wikipedia δημοσίευσε την πρώτη της ανάρτηση, στις 15 Ιανουαρίου 2001.
Η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια που γράφεται από τους ίδιους τους χρήστες της έμελλε να αλλάξει και τον ψηφιακό αλλά και τον πραγματικό κόσμο.
Η ιστορική γνώση, που διαχέεται πλέον σε κάθε σπίτι στα πέρατα της υφηλίου, είναι ανοιχτή στην κριτική και την πολυφωνία του κόσμου, γεγονός που μόνο ως επαναστατικό μπορεί να λογιστεί!
Ας δούμε λοιπόν τα ορόσημα που σημάδεψαν την ιστορία της, ως φόρο τιμής στον φάρο γνώσης της ιντερνετικής εποχής...
Ποιος ίδρυσε τη Wikipedia;
Ο Jimmy Wales μπήκε στο στόχαστρο τον Δεκέμβριο του 2005, όταν ο συντάκτης θεμάτων τεχνολογίας Rogers Cadenhead αποκάλυψε ότι το αφεντικό της Wikipedia είχε αλλάξει μπόλικες φορές το βιογραφικό της εγκυκλοπαίδειας, πρακτική που αποδοκιμάζεται γενικώς. Ο Cadenhead έγραφε στο blog του, το Workbench, ότι ο Wales τροποποίησε το βιογραφικό σημείωμα της εγκυκλοπαίδειας 18 φορές, διαγράφοντας φράσεις που ήθελαν τον πρώην υπάλληλο της Wikipedia, Larry Sanger, να είναι συν-δημιουργός της εγκυκλοπαίδειας. Παρά το γεγονός ότι σήμερα αναφέρεται ρητά στη Wikipedia ότι «οι Larry Sanger και Jimmy Wales ίδρυσαν τη Wikipedia», ο Wales αποπειράθηκε όντως να υποβαθμίσει τον ρόλο του Sanger στη δημιουργία του site. Το 2002 ο Sanger παραιτήθηκε από τη Wikipedia, έπειτα από έντονες διαφωνίες με τον Wales σχετικά με την εγκυρότητα του περιεχομένου. Αυτό βέβαια δεν του στερεί την τιμητική θέση του συν-δημιουργού...
Το λήμμα με αύξοντα αριθμό «10.000.000»
Τον Απρίλιο του 2008, η Wikipedia ανακοίνωσε ότι ο συνολικός αριθμός των λημμάτων της είχε αγγίξει τα 10 εκατομμύρια! Το ορόσημο συνόψιζε χρόνια ραγδαίας ανάπτυξης, με το εκατομμυριοστό άρθρο να έχει δημοσιευτεί τον Σεπτέμβριο του 2004. Η πρόσθεση 9 εκατομμυρίων λημμάτων μέσα σε 3,5 χρόνια σηματοδοτούσε την τεράστια ανάπτυξη της εγκυκλοπαίδειας, όχι μόνο στην αγγλική εκδοχή της, που μετρούσε περί τα 3 εκατ. άρθρα, αλλά και παγκοσμίως. Η Wikipedia δημοσιεύει σήμερα σελίδες σε 250 γλώσσες...
Ο ψεύτικος θάνατος
Το πρόβλημα με μια εντελώς ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια είναι φυσικά οι χρήστες που κάνουν κακή χρήση της ελευθερίας έκφρασης. Κι ενώ η Wikipedia έχει κάνει θεαματική δουλειά στην περιφρούρηση της αλήθειας και την αποτροπή των ανακριβειών (που διορθώνονται συνήθως εντός ημερών), όλο και κάτι θα ξεφύγει. Και είναι συνήθως τα διάσημα πρόσωπα που βάλλονται από την «ελευθερία» του γράφοντα. Τον Μάρτιο του 2007, για παράδειγμα, ο κωμικός ηθοποιός Sinbad δέχτηκε επείγον τηλεφώνημα από την κόρη του, αφού είχε μόλις διαβάσει στη Wikipedia ότι ο πατέρας της είχε φύγει αιφνιδίως από τη ζωή...
Η γέννηση της Lostpedia και όλων των άλλων «pedia»
Η Wikipedia κατακλύζεται από πληροφορίες, δεν ήταν ωστόσο αρκετές για τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς της τηλεοπτικής σειράς «Lost» του ABC. Η ανάγκη για τη Lostpedia ήταν επιτακτική! Με περισσότερα από 7.000 λήμματα εξολοκλήρου αφιερωμένα στο «Lost», η Lostpedia είναι σήμερα μία μόνο από τις λογής «wikis» που πυροδότησε η Wikipedia. Το Wiktionary, για παράδειγμα, ξεκίνησε το online ταξίδι του το 2002 και ελέγχεται από το Wikimedia Foundation, υπεύθυνο και για τη Wikipedia. Από κει κι έπειτα, μπόλικες «pedia» φιγουράρουν πλέον στο Internet: Scholarpedia, Uncyclopedia, Encyclopedia Dramatica, Conservapedia και πολλές πολλές ακόμα...
Το Κογκρέσο τροποποιεί τα λήμματα κατά βούληση
Μέλος του Κογκρέσου έκανε κάτι κακό; Αρνηθείτε το! Το 2006, η Wikipedia ανακάλυψε ότι σελίδες αφιερωμένες σε μέλη του Αμερικανικού Κογκρέσου είχαν τροποποιηθεί από υπολογιστές μέσα στο Κογκρέσο! Συνεργάτες βουλευτών και υπουργών παραδέχτηκαν τελικά πως είχαν αφαιρέσει κομμάτια στα λήμματα που αφορούσαν τους προϊσταμένους τους (ανάμεσα στους οποίους και ο Joe Biden), ενώ δεν λείπουν βέβαια και οι ύπουλες πολιτικές επιθέσεις, με ένοχα μυστικά και περίεργες αποφάσεις να προστίθενται ως «διά μαγείας» σε βιογραφικές σελίδες αξιωματούχων...
Καθηγητής Ιστορίας συλλαμβάνεται εξαιτίας της Wikipedia
Στις 16 Φεβρουαρίου 2007, ο τούρκος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα Taner Akcam πετούσε για Μόντρεαλ, για να δώσει σχετική διάλεξη για τη γενοκτονία των Αρμενίων, θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Εξαιτίας της φύσης λοιπόν της διάλεξης του τούρκου ιστορικού, ο Akcam δέχτηκε ιντερνετικές επιθέσεις από τούρκους εθνικιστές και η σελίδα του στη Wikipedia έγινε αμέσως στόχος: στο λήμμα που τον αφορούσε προστέθηκε η σημείωση ότι ο καθηγητής ήταν τρομοκράτης! Οι υπεύθυνοι ασφαλείας του αεροδρομίου του Μόντρεαλ συνέλαβαν επιτόπου τον Akcam, παρουσιάζοντάς του ως πειστήριο για την κράτησή του ένα τυπωμένο αντίγραφο της σελίδας του στη Wikipedia. Το θέμα τελικά ξεκαθαρίστηκε, ωστόσο ο καθηγητής έμελλε να συλληφθεί ξανά δύο μέρες μετά, όταν και επέστρεφε στις ΗΠΑ...
Διορθωτής της Wiki αποδείχτηκε απάτη
Τον Μάρτιο του 2007, ένα σκάνδαλο συγκλόνισε τον εύτακτο ψηφιακό κόσμο της Wikipedia: η πραγματική ταυτότητα του 24χρονου Ryan Jordan από το Κεντάκι, που δούλευε πάνω από έναν χρόνο για την εγκυκλοπαίδεια και είχε διορθώσει χιλιάδες άρθρα, αποδεικνυόταν πλαστή: όχι μόνο δεν ήταν καθηγητής Θεολογίας, όπως ισχυριζόταν, αλλά δεν είχε καν διδακτορικό! Ο ίδιος ο Wales υπερασπίστηκε αρχικά την κρυμμένη ταυτότητα του συντάκτη του, όταν ωστόσο αποκαλύφθηκε ότι ο τύπος ήταν κοινός απατεώνας, η στάση του αφεντικού άλλαξε: ο «Essjay», όπως ήταν γνωστός ηλεκτρονικά ο Jordan, απολογήθηκε και παραιτήθηκε.
Η Wikipedia σκοντάφτει στο Σινικό Τείχος
Η εύκολη πρόσβαση στην online εγκυκλοπαίδεια δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη στην Κίνα, όπου η Wikipedia, περιλαμβανομένης και της κινεζικής της έκδοσης, έχει μπλοκαριστεί μπόλικες φορές. Η ίδια η Wikipedia μάς λέει ότι το πρώτο μπλοκάρισμά της από την κινεζική κυβέρνηση συνέβη τον Ιούνιο του 2004, ανήμερα της τραγικής επετείου των γεγονότων της πλατείας Τιενανμέν. Η Wikipedia δεν είναι φυσικά το μόνο θύμα της κινεζικής λογοκρισίας, αφού η απολυταρχική διακυβέρνηση μπλοκάρει συχνά-πυκνά online πληροφορίες που δεν είναι του γούστου της. Το μεγάλο αφεντικό ωστόσο της Wikipedia, Jimmy Wales, δηλώνει ότι η εγκυκλοπαίδεια δεν θα ανεχτεί ποτέ περιπτώσεις λογοκρισίας.
Έρευνα κατέληξε ότι η Wikipedia είναι τόσο ακριβής όσο και η Britannica (σχεδόν)
Το 2005 έμελλε να γίνει η χρονιά που θα ένιωθες πιο σίγουρος για την ακρίβεια της πληροφορίας που βρήκες στη Wikipedia. Σε μελέτη της εγκυρότατης επιθεώρησης «Nature», ερευνητές διάλεξαν τυχαία άρθρα από μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων της Wikipedia και τα αντιπαρέβαλλαν με τον θεσμό της γνώσης που ακούει στο όνομα Encyclopedia Britannica. Ειδικοί σε κάθε τομέα προσκλήθηκαν να εξετάσουν εξονυχιστικά τα λήμματα και από τις δύο εγκυκλοπαίδειες. Ποια ήταν η ετυμηγορία τους; Βρήκαν λοιπόν 8 σοβαρά λάθη στα λήμματα, 4 σε κάθε εγκυκλοπαίδεια, και μια σειρά ακόμα από απροσεξίες και μικρο-λάθη, 162 στη Wikipedia και 123 στην Britannica. Κι ενώ η Britannica χρησιμοποίησε την έρευνα για να αποδείξει ότι διαθέτει περισσότερη αξιοπιστία και εγκυρότητα από τον ψηφιακό της αντίπαλο, είναι ξεκάθαρο ότι η νίκη ανήκει στην ελεύθερη Wikipedia που γράφεται από τους χρήστες της...
Οι συναντήσεις της Wikimania
Είναι ουτοπικό να πιστεύει κανείς ότι η Wikipedia γράφεται και διορθώνεται από όλους της τους χρήστες. Στην πραγματικότητα είναι μια μικρή ομάδα ιδιαίτερα αφοσιωμένων εθελοντών που λειτουργούν ως «επιστάτες» της εγκυκλοπαίδειας, προστατεύοντάς τη από κειμενικούς βανδαλισμούς και ανακρίβειες, διορθώνοντας τα λήμματα και κάνοντάς τα όσο πιο ακριβή γίνεται. Χρειαζόταν λοιπόν ένα μέρος συνάντησης και διαλόγου: η Wikimania γεννιόταν το 2005, με το πρώτο άτυπο συνέδριο των εθελοντών της Wikipedia στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας. Οι συναντήσεις περιλαμβάνουν σήμερα εκατοντάδες συνειδητοποιημένους χρήστες από 70 και πλέον χώρες και φιλοξενούν ομιλίες, workshops και φυσικά τον Jimmy Wales...