Κι ενώ η πλειονότητα των πολιτών πιστεύει πως γνωρίζει τα στοιχειώδη γύρω από το θέμα, οι εκτιμήσεις της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας για τις επιπτώσεις που έχει η ραδιενεργή μόλυνση μέσω της διατροφικής αλυσίδας στην υγεία εστιάζονται κυρίως στην εμφάνιση διαφορετικών μορφών καρκίνου, ειδικά σε παιδιά και σε έμβρυα.
Ποια είδη λαχανικών είναι, λοιπόν, περισσότερο εκτεθειμένα στον κίνδυνο και πόσο επικίνδυνα είναι για την υγεία; Ακόμη, γιατί τα παιδιά ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα που διατρέχει το μεγαλύτερο κίνδυνο;
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο σημαντικότερος βαθμός μόλυνσης αφορά κυρίως στο γάλα, τα πλατύφυλλα λαχανικά όπως το σπανάκι και τα ψάρια, ενώ οι καρκινογενέσεις «συνθέτουν» τα μακροχρόνια αποτελέσματα της ραδιενέργειας.
Λαχανικά: Τα τρόφιμα γίνονται ραδιενεργά εάν στην επιφάνειά τους επικαθίσουν ραδιενεργά στοιχεία μεταφερόμενα μέσω του αέρα ή της βροχής. Σε λαχανικά, όπως το σπανάκι, το λάχανο, το μπρόκολο, αλλά και το αγαπημένο στην Ιαπωνία κοματσούνα, των οποίων η επιφάνεια των φύλλων είναι πολύ μεγάλη, μπορούν ευκολότερα να κατακαθίσουν οι ραδιενεργές ουσίες. Οι μικροί κόκκοι σκόνης μέσω της οποίας επικάθεται η ραδιενέργεια στα λαχανικά μπορούν να εξαφανιστούν στο 50 με 90% των περιπτώσεων εάν τα τρόφιμα ξεπλυθούν με πολύ νερό.
Το Ιώδιο 131, το οποίο είναι το στοιχείο που έχει εντοπιστεί σε αυξημένες ποσότητες στην Ιαπωνία, έχει διάρκεια ζωής περίπου 8 ημέρες. Για το λόγο αυτό δεν έχει αρκετό χρόνο ώστε να εισχωρήσει στο έδαφος και μέσω της ρίζας να απλωθεί σε ολόκληρο το φυτό. Από αυτή την άποψη, λοιπόν, είναι σχετικά ακίνδυνο, κάτι που δεν συμβαίνει και με το καίσιο. Στον αντίποδα, τα ισότοπα του καισίου έχουν διάρκεια ζωής από δύο έως 30 χρόνια.
«Όταν καταλήξουν στο έδαφος περνούν από τις ρίζες στα φυτά κι έτσι εξηγείται πώς οι συνέπειες από το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ είναι εμφανείς ακόμα και σήμερα», εξηγεί στον «Α.Τ.» ο πυρηνικός φυσικός, τέως διευθυντής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Ανδρέας Θεοφίλου. Το ξέπλυμα με νερό δεν βοηθάει καθόλου σε αυτή την περίπτωση. Εάν ο άνθρωπος καταναλώσει τέτοια τρόφιμα τότε το ραδιενεργό καίσιο απλώνεται στο αίμα και στους μυς αντικαθιστώντας το κάλιο και η επιβλαβής ακτινοβολία διαχέεται.
Γάλα: Το αγελαδινό γάλα ανήκει ίσως στην πιο επικίνδυνη κατηγορία. Οι αγελάδες είναι σαν τις ηλεκτρικές σκούπες, ρουφούν το ραδιενεργό ιώδιο που επικάθεται σε μεγάλες περιοχές βοσκής και αυτά τα σωματίδια πολύ εύκολα περνούν στο γάλα. Ωστόσο, ακόμα κι αν κάποιος καταναλώνει μολυσμένο γάλα για ένα χρόνο, η δόση της ραδιενέργειας που θα δεχθεί είναι ίση με την ακτινοβολία μιας αξονικής τομογραφίας στο νοσοκομείο.
Ψάρια: Η ραδιενέργεια που προκαλείται κυρίως από ίχνη ιωδίου και καισίου διασκορπίζεται κυρίως στον ωκεανό: ένα µέρος πηγαίνει στο βυθό και εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα επηρεάζοντας όλο το θαλάσσιο οικοσύστηµα της περιοχής.
Επιπτώσεις στην Υγεία: Όσον αφορά στην υγεία οι επιπτώσεις από τα μολυσμένα με ραδιενέργεια τρόφιμα εξαρτώνται από την ποσότητα των μολυσμένων τροφίμων όσο και από το χρονικό διάστημα που κάποιος καταναλώνει τα εν λόγω προϊόντα.
Τα αποτελέσματα της ραδιενέργειας στον άνθρωπο και τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς εξαρτώνται από την ποσότητα και το είδος της ραδιενέργειας, όπως και το πόσο γερός είναι ένας οργανισμός.
Ωστόσο ακόμη και οι μικρές δόσεις δύνανται να προκαλέσουν καρκινογενέσεις και τερατογενέσεις. Αναλυτικότερα, έχουν ως συνέπεια την αυξημένη πιθανότητα προσβολής από λευχαιμία, καρκίνο του θυρεοειδούς, των οστών, του στήθους και των πνευμόνων. Και ενώ οι άλλες μορφές καρκίνου παρουσιάζουν αύξηση μετά από περίοδο 20-25 χρόνων, η λευχαιμία παρουσιάζει αιχμή στα 6 χρόνια μετά την προσβολή από ραδιενέργεια.
Οι απόγονοι αυτών που προσβάλλονται από ραδιενέργεια ενδέχεται να γεννηθούν με γενετικές ανωμαλίες κι αυτό διαρκεί μέχρι και 30 γενιές. Οι γενετικές ανωμαλίες, όπως σημειώνει ο κ. Θεοφίλου, προκύπτουν από τις αλλαγές που προκαλεί η ραδιενέργεια στους φορείς του κληρονομικού κώδικα (DNA) και αφορούν είτε στην ωοθήκη μιας γυναίκας, είτε στα σπερματογενετικά κύτταρα ενός άνδρα.
Γιατί, όμως, τα παιδιά και τα έμβρυα ανήκουν στις πιο ευπαθείς ομάδες;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα παιδιά και τα έμβρυα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο γιατί τα κύτταρά τους διαχωρίζονται γρηγορότερα από αυτά των ενηλίκων. Επιπροσθέτως οι ομάδες αυτές καταναλώνουν περισσότερο γάλα αγελάδας απ’ ό,τι οι ενήλικες και ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος καθώς το εν λόγω γάλα είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητο. Μια σημαντική παράμετρος που καθιστά τα παιδιά ευπαθείς ομάδες, σύμφωνα με τον τέως διευθυντή ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», είναι ο χρόνος που παραμένει η ραδιενέργεια στον ανθρώπινο οργανισμό. «Ένας που είναι 70 χρόνων άντε να πάει μέχρι τα 80, όποτε θα έχει για 10 χρόνια τη ραδιενέργεια μέσα του, ενώ ένα παιδί που είναι τώρα 10 χρόνων θα κουβαλάει τη ραδιενέργεια για 70 χρόνια», αναφέρει χαρακτηριστικά.
source:adesmeftos