Υψηλά ποσοστά πρόωρων τοκετών, καισαρικών, παθητικού και ενεργητικού καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και ευεργετική επίδραση της μεσογειακής διατροφής σε μητέρες που καπνίζουν είναι ορισμένα μόνο από τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της μελέτης ΡΕΑ που πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Πρόκειται για τη μοναδική μελέτη μητέρας-παιδιού στην Ελλάδα που διεξήχθη από τον τομέα Προληπτικής και Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης υπό την επίβλεψη του κ. Μανόλη Κογεβίνα (καθηγητή στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας) και της κ. Λήδας Χατζή (λέκτορα Επιδημιολογίας-Διατροφής), ενώ χρηματοδοτείται αποκλειστικά από την ΕΕ.
«Η παρούσα μελέτη αποτελεί μέρος ενός ευρωπαϊκού πάνελ μελετών μητέρας-παιδιού που πραγματοποιούνται παράλληλα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό να καταγράψουν τις περιβαλλοντικές, διατροφικές και ψυχοκοινωνικές εκθέσεις κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και της παιδικής ηλικίας, αλλά και την επίδρασή τους στην υγεία και ανάπτυξη του παιδιού», εξηγεί η κ. Χατζή.
Ερωτηματολόγια
Η μελέτη ΡΕΑ ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2007 και συμπεριέλαβε 1.500 γεννήσεις που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια ενός χρόνου στον νομό Ηρακλείου σε δημόσια και ιδιωτικά μαιευτήρια (Φεβρουάριος 2007-'08). Οι έγκυες γυναίκες παρακολουθήθηκαν στενά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους με συμπλήρωση ερωτηματολογίων και λήψη βιολογικών δειγμάτων.
Ακολούθησε η παρακολούθηση των παιδιών με έλεγχο της σωματικής ανάπτυξης και της διατροφής στον πρώτο χρόνο της ζωής, έλεγχο της νευροανάπτυξης στην ηλικία των 18 μηνών και τώρα που τα παιδιά πλησιάζουν τα 4 έτη προετοιμάζεται η επόμενη συνάντηση που θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2011 στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και θα περιλαμβάνει έλεγχο για την ανάπτυξη άσθματος, παχυσαρκίας και νευροαναπτυξιακών διαταραχών.
Η μελέτη ΡΕΑ, αναφέρει ο κ. Κογεβίνας, «αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τη διερεύνηση των πρόωρων εκθέσεων στην υγεία, που βάζει τους Ελληνες επιστήμονες στην πρώτη γραμμή της έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Τα πρώτα αποτελέσματα από τη μελέτη δείχνουν ότι το 1/3 των γυναικών (36%) κάπνισαν σε κάποια φάση της εγκυμοσύνης, ενώ το 19,5% των γυναικών κάπνιζε σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη φάνηκε να σχετίζεται με τρεις φορές αυξημένη πιθανότητα να έχει ένα έμβρυο χαμηλή ανάπτυξη, καθώς επίσης να γεννηθεί με μειωμένο βάρος.
Η διακοπή του καπνίσματος πριν από τη 12η εβδομάδα κυήσεως ήταν σημαντική ώστε να μην υπάρχουν διαφορές στην ανάπτυξη και στο βάρος των εμβρύων ανάμεσα σε καπνίστριες και μη καπνίστριες.
Επιπλέον, το 94% των γυναικών που δεν κάπνιζαν ήταν εκτεθειμένες σε παθητικό κάπνισμα είτε στο σπίτι (κατά 72%) είτε σε δημόσιους χώρους (κατά 64%).
Αυξημένος κίνδυνος
Το 50% των γυναικών της μελέτης γέννησαν με καισαρική τομή, ενώ 12,5% των παιδιών γεννήθηκαν πρόωρα (δηλαδή πριν από την 37η βδομάδα κύησης), ποσοστά υψηλότερα σε σχέση με αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Χημικοί ρύποι
Ευρήματα που δεν προκαλούν ανησυχία
Ενα σημαντικό τμήμα της μελέτης ΡΕΑ εξετάζει την επίδραση γενετικών παραγόντων στην υγεία. Παράλληλα έχουν γίνει μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε διάφορες περιοχές του νομού Ηρακλείου, όπως επίσης μετρήσεις χημικών στο νερό και την έκθεση σε χημικές ουσίες με ορμονική δράση, όπως τα φθαλικά, οι διοξίνες και ορισμένα φυτοφάρμακα (υπεύθυνος καθηγητής Περιβαλλοντικής Χημείας κ. Στεφάνου). Καθησυχαστικό εύρημα αποτελεί ότι οι χημικοί ρύποι που βρέθηκαν σε πόσιμο νερό στην Κρήτη δεν σχετίζονται με το χαμηλό βάρος γέννησης ή την προωρότητα. Υψηλά επίπεδα καδμίου βρέθηκαν στο αίμα των εγκύων γυναικών λόγω του καπνίσματος, ενώ σχετικά υψηλά επίπεδα μολύβδου, που έχει γνωστές συνέπειες στη νευροανάπτυξη των παιδιών, βρέθηκαν μόνο σε μετανάστριες πιθανώς λόγω έκθεσης στη χώρα καταγωγής τους. Η αξιολόγηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχει ολοκληρωθεί και ερευνητές της μελέτης ΡΕΑ συντονίζουν τμήμα της μεγαλύτερης έρευνας που έχει γίνει στην Ευρώπη με τη συμμετοχή 70.000 εγκύων γυναικών (πρόγραμμα ESCAPE της Ευρωπαϊκής Ενωσης).
Μικρότερος κίνδυνος κατά 50%
Η υγιεινή διατροφή «απομακρύνει» την επιλόχεια κατάθλιψη
Η Μελέτη ΡΕΑ εξέτασε την επιλόχεια κατάθλιψη σε συνδυασμό με τις διατροφικές συνήθειες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και την ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών.
Το ποσοστό της επιλόχειας κατάθλιψης ήταν 14%. Γυναίκες που ακολουθούσαν ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο στην εγκυμοσύνη, με υψηλή κατανάλωση σε λαχανικά, φρούτα, όσπρια, γαλακτοκομικά προϊόντα, ξηρούς καρπούς, ψάρι και ελαιόλαδα, είχαν κατά 50% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν επιλόχεια κατάθλιψη σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν ακολουθούσαν το συγκεκριμένο διατροφικό μοντέλο. Μόλις το 35% των γυναικών στη Μελέτη ΡΕΑ ακολουθούσαν το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής στη διάρκεια της κύησης.
Mειωμένες επιδόσεις
Ομάδα ψυχολόγων της μελέτης εκτίμησε την ψυχοκινητική ανάπτυξη 612 παιδιών που συμμετέχουν στη Μελέτη ΡΕΑ στην ηλικία των 18 μηνών. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα (<37 εβδομάδες) παρουσιάζουν μειωμένες επιδόσεις στην κατανόηση του λόγου και την αδρή κινητικότητα. Ο χρόνος που αφιερώνουν οι γονείς στην επικοινωνία, στο παιχνίδι και γενικά στην αλληλεπίδρασή τους με το παιδί σχετίζεται με υψηλότερη βαθμολογία τόσο στην κατανόηση όσο και στην έκφραση του λόγου. source:ethnos