Πριν 25 χρόνια η ίδρυση ενός Αστεροσκοπείου στην Κρήτη έμοιαζε σκέψη ρομαντική και ουτοπική, όμως το όραμα των επιστημόνων μοιράστηκε ο τότε Υπουργός Έρευνας και Τεχνολογίας, καθηγητής Γ. Λιάνης, ενέργεια που δικαιώθηκε από την εξέλιξη και την επιστημονική συμβολή του Αστεροσκοπείου Σκίνακα ως σήμερα. Μεταξύ των "χρυσών" σελίδων στην ιστορία του Αστεροσκοπείου είναι και η παρατήρηση του κομήτη του Χάλει.
Το μεγαλύτερο, εν ενεργεία, Αστεροσκοπείο, της Ελλάδας και από τα καλύτερα του κόσμου χαρακτήρισε αυτό του Σκίνακα ο Γερμανός εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ Εξωγήινης Φυσικής καθηγητής Χέρεντελ, ο οποίος μίλησε στο πλαίσιο των σημερινών εορταστικών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας του Αστεροσκοπείου Σκίνακα.
Μιλώντας για τα 25 χρόνια του Αστεροσκοπείου, ο διευθυντής, καθηγητής Αστροφυσικής, Γιάννης Παπαμαστοράκης απέδωσε τα "εύσημα" για την πορεία του Αστεροσκοπείου στον κ.Χέρεντελ, τον οποίο χαρακτήρισε "πατέρα" του Αστεροσκοπείου.
"Αν εγώ είμαι ο πατέρας, ο Γιάννης Παπαμαστοράκης είναι ... η μητέρα!" - ανταπάντησε ο Γερμανός καθηγητής και τόνισε ότι το συγκεκριμένο αστεροσκοπείο κάνει ερευνητική δουλειά που δεν κάνουν άλλα , πολύ μεγαλύτερα.
Στην εκδήλωση παρόντες ήταν ο δήμαρχος Ανωγείων κ.Κεφαλογιάννης, οι αντιπεριφερειάρχες κ.Κουκιαδάκης και Λιονή, ο αντιδήμαρχος Ηρακλείου κ.Αεράκης, ο πρώην πρύτανης Γ.Γραμματικάκης, ο υποψήφιος πρύτανης κ.Ζώρας και πλήθος κόσμου.
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα ιδρύθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ Εξωγήινης Φυσικής, σε χώρο που παραχωρήθηκε στην κορυφή Σκίνακας του Ψηλορείτη σε υψόμετρο 1750 μέτρων, από τον Δήμο Ανωγείων.
Το πρώτο τηλεσκόπιο, 30 εκατοστών ευρέως πεδίου, εγκαταστάθηκε την άνοιξη του 1986. Το 1995 εγκαινιάστηκε το τηλεσκόπιο των 1,3 μέτρων, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο εν λειτουργία τηλεσκόπιο της Ελλάδας. Το έτος 2006 εγκαταστάθηκε σε συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Πανεπιστημίου του Τύμπιγκεν τηλεσκόπιο 60 εκατοστών που λειτουργεί ρομποτικά και μέσω Διαδικτύου.
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα
α) Χαρακτηρίζεται από εξαιρετικές συνθήκες παρατήρησης συγκρίσιμες μόνο με εκείνες των μεγάλων Αστεροσκοπείων του κόσμου
β) Διαθέτει πρωτοποριακά όργανα παρατήρησης όπως Κάμερα Κοντινού Υπερύθρου. Μάλιστα η πρώτη στην Ελλάδα ψηφιακή κάμερα CCD (δέκτες CCD βρίσκoνται σήμερα σε όλες τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και τα κινητά τηλέφωνα) εγκαταστάθηκε στο τηλεσκόπιο του Σκίνακα το φθινόπωρο του 1986
γ) Συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια επιστημονική έρευνα στο πεδίο της Αστροφυσικής και παράλληλα συμβάλλει στη σύγχρονη εκπαίδευση των φοιτητών στην Αστρονομία. Παρατηρήσεις από το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα περιλαμβάνονται σε περισσότερες από 100 ερευνητικές εργασίες, που έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές.
Το απόγευμα εγκαινιάζεται η έκθεση αστρονομικής φωτογραφίας "Αστεροσκοπείο Σκίνακα: Με Θέμα το Σύμπαν", ενώ τις βραδινές ώρες και μέχρι 23:00 το Αστεροσκοπείο Σκίνακα θα είναι ανοιχτό στο κοινό για ξεναγήσεις και παρατήρηση από το τηλεσκόπιο.
Η άφιξη του κομήτη του Halley, o οποίος επρόκειτο να γειτνιάσει την άνοιξη του 1986 μετά από 76 χρόνια περιπλάνηση και πάλι τη Γη, έθετε και τον χρονικό ορίζοντα εγκατάστασης του τηλεσκοπίου, του οποίου το ευρύ οπτικό πεδίο και η υπερευαίσθητη ηλεκτρονική κάμερα το έκαναν ιδιαίτερα κατάλληλο για την παρατήρηση του κομήτη. Πράγματι μετά τη διάνοιξη δρόμου μέσα από το βραχώδες βουνό και την κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατασκευή του πρώτου, πετρόχτιστου Αστεροσκοπείου, εκατοντάδες επώνυμοι και ανώνυμοι πολίτες από όλη την Ελλάδα συνέρευσαν την άνοιξη του 1986 στον Σκίνακα για να συμμετάσχουν στα εγκαίνια και την παρατήρηση του κομήτη του Halley. Το 1988 ολοκληρώθηκε και η κατασκευή του επίσης πετρόχτιστου ξενώνα που χρησίμευσε αμέσως για να στεγάσει το πρώτο σχολείο παρατηρησιακής αστροφυσικής στην Ελλάδα.
Η επιτυχημένη εγκατάσταση και λειτουργία του πρώτου, πλην όμως με 0.3μ διάμετρο κατόπτρου, μικρού τηλεσκοπίου επιβεβαίωσε και τις άριστες συνθήκες που προσφέρει η κορυφή Σκίνακα για αστρονομικές παρατηρήσεις υψηλής ποιότητας στην περιοχή της Μεσογείου. Γι αυτό τα συνεργαζόμενα ιδρύματα απεφάσισαν την περαιτέρω ανάπτυξη του Αστεροσκοπείου με την εγκατάσταση μεγαλύτερου και πολύ σύγχρονου τηλεσκοπίου τύπου Ritchey Cretien με διάμετρο κατόπτρου 1,3μ. Το τηλεσκόπιο, το οποίο εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 1995, τοποθετήθηκε σε μεταλλικό κτίριο ώστε να ελαχιστοποιούνται τοπικά φαινόμενα θερμικών αναταράξεων ( τύρβη). Το τηλεσκόπιο των 1,3μ αποτελεί ένα μεγάλο συλλέκτη φωτός κατασκευασμένο με υψηλές προδιαγραφές ευκρινούς και πιστής απεικόνισης ευρέως οπτικού πεδίου. Οι ιδιότητες αυτές εξασφαλίζουν την άριστη φωτογράφιση και μελέτη εκτεταμένων ουράνιων αντικειμένων όπως γαλαξιών, σμηνών άστρων και γαλαξιών και αέριων νεφελωμάτων. Για την περαιτέρω βελτίωση της παρατήρησης εκτεταμένων αντικειμένων κατασκευάσθηκε Μειωτής Εστιακής Απόστασης ο οποίος προσαρμοσμένος στο Τηλεσκόπιο σχεδόν διπλασιάζει το πεδίο παρατήρησης, προσφέροντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα φασματοσκοπίας.
Το έτος 2006, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Tuebingen, εγκαταστάθηκε στον Σκίνακα ένα τρίτο τηλεσκόπιο με το όνομα "Γανυμήδης", με διάμετρο κατόπτρου 0.6 μέτρα, το οποίο λειτουργεί με τηλεχειρισμό μέσω διαδικτύου και διαθέτει μεγάλο οπτικό πεδίο.
http://www.cretalive.gr/